In het stadhuis van Enschede ligt een lijst met ongewenste bezuinigingen, maar ook die is geheim: 'Dit is bizar'

Vanwege een lagere bijdrage uit het Gemeentefonds, een bezuiniging op jeugdzorg en de gevolgen van inflatie moet de gemeente Enschede vanaf 2026 flink ingrijpen in het huishoudboekje. In de zogeheten zomernota stelt het college bijna 30 miljoen aan dekkingsmaatregelen voor. Dit zijn bezuinigingen, maar ook belastingverhogingen. Als de gemeenteraad op 7/8 juli akkoord gaat, krijgt het college toestemming om de voorgestelde maatregelen verder in te kleuren tijdens het opstellen van de begroting.

Alle mogelijke bezuinigingen in kaart

Nu was er om het proces in aanloop naar de bezuinigingen veel te doen. In het stadhuis en stadskantoor is ambtenaren de opdracht gegeven om alle mogelijke bezuinigingen in kaart te brengen. Speciaal voor deze klus - en ter vervanging van de langdurige afwezige Kees Meijer - is er met Jan Willem Kradolfer zelfs een bestuurlijk zwaargewicht ingevlogen om dit proces als hoogste ambtenaar te begeleiden,.

In een besloten bijeenkomst voor medewerkers, waarvan 1Twente de beelden heeft, vertelde de tijdelijke gemeentesecretaris dat het college zich kapot zou gaan schrikken van de lijst met bezuinigingen waarmee ambtenaren op de proppen zouden komen. Dit zou een lijst met 40 miljoen euro aan financiële ingrepen worden, zodat het college nog wel zou kunnen kiezen welke daadwerkelijk aan de gemeenteraad worden voorgelegd.

Het geheime lijstje

Twee weken geleden hebben de raadsleden de zomernota ontvangen, een niet al te uitgebreid document van 38 pagina's. Fractieleider Robin Wessels, van GroenLinks is benieuwd welke bezuinigingen er nu op die eerste schiftingslijst van 40 miljoen stonden, maar toch op het laatste moment zijn afgevallen. Hij stelde er technische vragen over, maar kreeg van het college te horen dat deze maatregelen alleen door raadsleden zijn in te zien in de 'geheime kast'.

Dat houdt in dat een raadslid wel kennis van de informatie mag nemen, maar zich er niet over mag uitlaten. Hoewel een deel van de lokale politici hiervan nog niet op de hoogte was, of de nieuwe informatie schouderophalend tot zich nam, eiste Gertjan Tillema (D66) maandagavond opheldering tijdens een commissievergadering over de zomernota. "Een principieel punt. Het college moet er eindelijk eens van leren dat we dat niet gaan doen", aldus Tillema. "Waarom kunnen wij niet gewoon transparant de stad besturen?"

De discussie over geheimhouding in relatie tot de bezuinigingsopgaven van Enschede heeft een kleine voorgeschiedenis. Aanvankelijk zou de eerste commissievergadering over het onderwerp - waarin fracties ideeën en suggesties konden aandragen - achter gesloten deuren plaatshebben. Dat voornemen werd uiteindelijk door een meerderheid van de fracties gedwarsboomd. Tillema noemt het 'onbestaanbaar' dat nu alsnog een deel van het proces geheim blijft. "Dit is echt bizar."

'Openbaar maken zorgt voor onrust'

Wethouder Marc Teutelink zei maandagavond de lijst niet openbaar te willen maken. Onder meer omdat er namen en rugnummers worden genoemd. "Op het moment dat je dat nu openbaar gaat maken, dank krijg je heel veel onrust. Eigenlijk hebben we deze discussie eerder gehad", verwees hij naar de bovengenoemde discussie over vergaderen achter gesloten deuren.

"Elke keer weer die angst, besloot Tillema. "Stop daar eens mee." De D66-fractieleider toonde zich toch al niet tevreden met de wijze waarop de bezuinigingen aan de raad worden voorgelegd. Voorheen gebeurde dat aan de hand van verschillende scenario's. "Het is alleen maar bijschaven van een miljoen hier of daar. Dat betekent dat wij als raad totaal geen integrale afweging meer maken", aldus Gertjan Tillema. "Ik zou deze 'Kradolfer-doctrine' onszelf niet aan willen doen."

Interim-klus nog niet geklaard

De laatste opmerking van de D66'er is een rechtstreekse verwijzing naar de tijdelijke gemeentesecretaris Jan Willem Kradolfer, die is aangesteld om het proces rond de bezuinigingen vanuit de ambtelijke organisatie strak te begeleiden. In die context ligt er nu een zomernota waartegen de raad min of meer 'ja of ja' kan zeggen.

Het contract met de hoogste ambtenaar is overigens tot eind oktober verlengd, werd vorige week duidelijk. De reden: 'zaken afronden'. Zo staat dat trouwens niet een openbare brief aan de gemeenteraad, maar wel in de conceptversie ervan.

Uit een niet-openbare besluitenlijst van het college blijkt namelijk dat die zinsnede voorafgaand aan publicatie is verwijderd. Want dat 'kan tot verkeerde beeldvorming leiden', is de opvatting. Ook wordt besloten om het aantal uren waarvoor de topfunctionaris wordt ingehuurd niet te benoemen. Dat B&W waarde hechten aan beeldvorming blijkt ook uit de volgende zin: 'Passage over de verlenging tot 31 oktober aanvullen met daarin een relatief rustige zomerperiode en dat AD/GS alleen op basis van gewerkte uren wordt betaald.'

Nieuwe vacature

Uit navraag bij de gemeente blijkt overigens dat er op korte termijn een vacature wordt geopend voor een nieuwe gemeentesecretaris/algemeen directeur. Die kon volgens een woordvoerder niet eerder worden gestart, vanwege de formele afhandeling van het dienstverband van Kees Meijer. Opvallend is dat het lijkt alsof het college verwacht dat er op 1 november nog geen nieuwe gemeentesecretaris is aangesteld. In het geheime collegebesluit staat verderop namelijk dat de rol van algemeen directeur vanaf 31 oktober door de concerndirectie wordt opgevuld 'tot in opvolging is voorzien'.