Rapport over mogelijke discriminatie bij Enschedees klachtencommissariaat is en blijft (voorlopig) geheim

De discriminatiemelding dateert van half juli 2021. Het was een medewerker van het klachtenbureau zelf die de melding deed bij anti-discriminatiebureau Vizier, nadat eerdere pogingen om de kwestie intern aan te kaarten niet werden opgepakt. Vizier opende het gesprek met de klachtencommissaris, maar ook dat leidde niet tot verdere actie.

Woo-verzoek afgewezen: geheimhouding opgelegd

Na interne onrust en media-aandacht voor de kwestie werd eind vorig jaar een extern onderzoeksbureau ingeschakeld. Dat bureau, Hoffman uit Almere , leverde rond april/mei van dit jaar een rapport op. 1Twente heeft dat rapport opgevraagd; die vraag is behandeld als een verzoek om informatie op grond van de Wet open overheid (een Woo-verzoek).

Dat verzoek is inmiddels afgewezen. Wat uit informatie die ondertussen al was verkregen, blijkt te kloppen: B&W heeft geheimhouding op het rapport gelegd. Alleen leden van het presidium van de gemeenteraad (dat zijn de fractievoorzitters) mogen het inzien bij de griffie. Het rapport is overigens wel aangeleverd bij Vizier. En op de website van de gemeente is geen publiek collegebesluit over die geheimhouding te vinden.

Geen antwoord op belangrijke vragen

Geheimhouding betekent dat er geen controle mogelijk is op een heel aantal belangrijke vragen. Is er inderdaad sprake geweest van discriminatie op het Enschedese klachtenbureau? Hebben inwoners die een klacht indienden daar op de een of andere manier nadeel van ondervonden? Hoe is het onderzoek uitgevoerd? Wat waren de onderzoeksvragen? Welke conclusies en aanbevelingen heeft dat opgeleverd? En wat wordt daarmee gedaan?

Ook gemeenteraadsleden die het rapport mogen inzien, kunnen daarover niets zeggen. Een openbaar debat over de kwestie is daarmee ook niet mogelijk.

Welk belang weegt zwaarder?

Reden van die geheimhouding en de afwijzing van het verzoek om inzage in dat rapport is ‘eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer’ en het ‘belang van goed functioneren van bestuursorganen’. Daarmee laat Enschede de belangen van individuele ambtenaren zwaarder wegen dan de vraag of andere ambtenaren of inwoners met een klacht zijn gediscrimineerd. En er waren signalen die op dat laatste wezen.

Dat klachtencommissariaat is een klein bureau. Met nieuwe mensen, waaronder een nieuwe klachtencommissaris, die niets met de kwestie te maken hebben gehad. Maar als daar intertijd inderdaad sprake is geweest van discriminatie, dan zijn er niet zo heel veel mensen die daarvoor verantwoordelijk kunnen zijn geweest. Dan raakt openbaarmaking misschien aan die persoonlijke levenssfeer.

Publiek geld, publiek belang, publieke verantwoording

Maar de Woo biedt alle ruimte om namen en passages die al te makkelijk naar personen verwijzen zwart te lakken. In dit geval kiest B&W ervoor om het hele rapport onder de pet te houden. Dat laat de hierboven gestelde vragen onbeantwoord. Daarmee is het publiek belang niet gediend.

Daar komt bij dat Hoffman haar onderzoek van publiek geld heeft gedaan. Daar hoort publieke verantwoording bij, zeker als het om signalen van discriminatie bij een gemeentelijk klachtenbureau gaat. Een kwestie die mogelijk al zo lang heeft gespeeld, bovendien.

Op welke manier de belangen van een goed functionerend overheidsapparaat worden geschaad bij openbaarmaking van dat rapport, wordt uit de afwijzing niet duidelijk. Je zou denken dat (zorgvuldige) transparantie over een kwestie als discriminatie hoort bij het goed functioneren van een overheid.

1Twente legt zich dan ook niet neer bij deze afwijzing op het verzoek om dat onderzoeksrapport te kunnen inzien en toetsen. De gemeenteraad kan besluiten om de geheimhouding op dat rapport op te heffen en heeft daartoe inmiddels een verzoek ontvangen. Daarnaast is bezwaar aangetekend tegen de beslissing van B&W.