In Depot: de Wereldtentoonstelling in Parijs, choleradrank en een mysterieuze medaille voor een Enschedese textielfabrikant

Die Wereldtentoonstelling van 1878 was een etalage voor Frans chauvinisme. Dat had zeven jaar eerder een enorme douw gehad. In 1870 en 1871 werd de Frans-Duitse oorlog uitgevochten, met als uitkomst de val van het Franse Keizerrijk. En draconische herstelbetalingen, het verlies van Elzas-Lotharingen en de kroning van Wilhelm I tot Duitse Keizer. In Versailles, nota bene. Maar Frankrijk loste haar schuld razendsnel af en was terug op het wereldtoneel. Komt dat zien in Parijs. Iedereen was welkom, behalve de Duitsers. Die waren niet uitgenodigd.

Bordkarton en de kop van het Vrijheidsbeeld

Het Nederlandse paviljoen stelde weinig voor, in vergelijking met wat Frankrijk en ook Groot Brittanië langs de Seine uitstalden. Of bij de primeurs die tijden van grote vooruitgang aankondigden: de telefoon van Graham Bell, de fonograaf van Edison en de kop van het Vrijheidsbeeld, waar twee jaar eerder een begin mee was gemaakt.

Een oud-Hollands huis van bordkarton met een chaotische verzameling nijverheidsproducten en een enkele rariteit. De verzamelde pers had er weinig goede woorden voor. ‘Andere zijn smaakvol behangen en netjes gerangschikt, van deze inrichtingen vindt men in de Nederlandse afdeling geen spoor. De zaken staan verward door elkander, nergens heeft men overzicht’.

Een drankje tegen cholera (en vermoedelijk vrijwel alle kwalen)

Onder de Nederlandse inzendingen was een drankje tegen cholera, gebrouwen door dokter P. Bleeker. Bij besturing van de ingrediëntenlijst, en met de kennis van nu, moet het bij vrijwel alle kwalen verlichting hebben gebracht. Het hoofdbestanddeel was opium. Voor kinderen vanaf anderhalf werd een eetlepel voorgeschreven, kinderen ouder dan acht mochten er drie. Per dag. Geheid dat je daar van opknapt.

Twentse medailles

Evengoed brachten de Nederlanders medailles mee naar het vaderland. Onder de winnaars bevonden zich een handvol Tukkers. Van Heek & Co en Stork & Co behaalden zilver, brons was er voor de Gebroeders van Heek, Jannink & Zn. en Scholten & Zn. Eén van die medailles kwam eind vorig jaar, min of meer bij toeval, terecht in de collectie van de MuseumFabriek.

Het geheim van de timmerman

“Er belde een meneer op”, vertelt collectiebeheerder Edwin Plokker. “Hij had een Franse munt, of wij belangstelling hadden.” Dat had Plokker aanvankelijk niet. “Maar ik was toch in de buurt en dacht: ik fiets er even langs.” Het bleek om een bronzen plak van die Wereldtentoonstelling in Parijs te gaan. Een van de drie. Maar welke?

“Dat wist die meneer ook niet. Hij was van zijn schoonvader geweest. Die had als timmerman gewerkt in een fabriek langs het spoor.” Specifieker werd het niet. En daarmee ben je niets verder, want al die Enschedese textielfabrieken stonden langs het spoor.

Na het overlijden van de schoonvader was die medaille gevonden. Hij lag onderin diens oude timmermanskist. Hoe het ding daar is gekomen, is een raadsel.