De echo van een zelfmoordaanslag in Damascus in de Enschedese binnenstad: honderden lopen een stille tocht

Enschede telt zo’n 12.000 Suryoye, Arameeërs, vertegenwoordigers van een oeroud volk uit Syrië, Zuidoost-Turkije en Noord-Irak. Het is daarmee de grootste niet-autochtone bevolkingsgroep van de stad. En een van de grootste Syrisch-Orthodoxe gemeenschappen buiten het thuisland. Gekomen als gastarbeider in de jaren 70 of vluchteling in de jaren daarna. Oplopende spanningen tussen de Turkse regering en de PKK, de Golfoorlogen, de Syrische burgeroorlog en de opkomst van IS.

Vervolging, na relatieve vrijheid

De aanslag in Damascus was de eerste op een christelijke kerk sinds de val van Assad, begin december vorig jaar. Na een burgeroorlog van 13 jaar. Het bewind van de familie Hassad had ruim een halve eeuw geduurd. Een schrikbewind voor wie het niet met hem eens was. Wie hem niet dwarszat genoot relatieve vrijheid. Christenen konden lange tijd vrij hun geloof beleven.

Dat veranderde met de opmars van rebellengroepen, die Assad ten val wilden brengen. Alles bij elkaar een complexe mix van extremistische groeperingen, maar IS, ISIS en Al-Qaida zullen wel belletjes doen rinkelen. Die maakte een einde aan de bescherming van minderheidsgroepen. Sharia en kalifaat, wie daar niet in paste, was zijn leven niet zeker.

Nieuwe vervolgingen, ondanks beloften?

In december vorig jaar nam een fusie-rebellengroep het bewind in Syrië over. Met wortels in IS en Al-Qaida, maar de nieuwe president Ahmed al-Sharaa beloofde het volk en de wereld minderheden te respecteren en te beschermen. Het vertrouwen in die belofte was al niet groot onder de Enschedese Suryoye, met de aanslag van vorige week is de vrees voor nieuwe vervolging in het thuisland groot. Daar wonen familie, vrienden, bekenden.

Die persoonlijke bronnen vertellen verhalen die de berichtgeving over die aanslag zelden halen. Die aanslag vorige week, stond volgens die bronnen niet op zichzelf. Er waren meer kerken doelwit. Een tweede bom bij een andere kerk in een andere wijk werd ontdekt en onschadelijk gemaakt, kerkgangers bij weer een andere kerk in de stad werden bedreigd en gedwongen de kerk te verlaten. En er worden meer incidenten gemeld, op andere plekken in het land.

‘Ik noem hem nog steeds Al-Julani’

Het borrelt in Syrië. Bij het Ei van Ko voel je de echo van die onrust. President Ahmed Al-Sharaa is meer bekend onder zijn schuilnaam, die hij gebruikte in de jaren dat hij als kopstuk van Al-Qaida grote delen van Syrië veroverde: Abu Mohammad al-Julani. “Ik noem hem nog steeds Al-Julani”, zegt NSC-Kamerlid en Suryoye Isa Kahraman vanachter de lessenaar bij het Stadhuis. Het levert hem een daverend applaus op.

De Suryoye hebben grote twijfels of ‘Al-Julani’, die als Al-Sharaa een veel mildere toon aanslaat, meent wat hij zegt. “Ik dacht ook: laten we hem een kans geven”, zegt Kahraman. “Maar dit laat zien dat christenen in Syrië niet veilig zijn.” Kan zijn dat de president wel mild praat, maar niet mild wil. Kan ook zijn dat hij zijn oude strijdmakkers simpelweg niet in de hand heeft.

De aanslagpleger van Damascus bleek lid van een extremistische splintergroepering die zich nog maar pas geleden afscheidde van de club van de president. Omdat de regeringspartij geen strenge islamitische wetgeving invoert.

Naïef Den Haag

Kahraman vindt, met een handvol collegakamerleden en woordvoerders van de Aramese gemeenschap in Nederland, dat Den Haag naïef is en zich vergist. In het laatste rapport van Binnenlandse Zaken worden LHBTI’ers en Alawieten genoemd als bedreigde minderheden in Syrië. Die lopen ernstige risico’s als ze terug zouden gaan naar het eigen land. Christenen niet.

Maar ook die zijn vogelvrij, zo vrezen de Suryoye in Nederland en waar dan ook in de diaspora. Of, beter gezegd: weten zij. De aanslag in Damascus is er het bewijs van, wat hen betreft. Wat zij al vreesden, is gebeurd.

Behalve die grote groep Suryoye liep er ook een groepje Alawieten in de stille tocht mee. Onder wie Meltem en Müfide Halaceli, geen onbekenden in de regio. “Uit solidariteit”, zegt Müfide. “Het maakt niet uit welk geloof je aanhangt, vervolging is verschrikkelijk.”

Alawieten vormen een vrijzinnige en humanistische geloofsgemeenschap die is voortgekomen uit de sjiitische islam. Hun oorspronkelijke woongebied overlapt goeddeels dat van de Suryoye.