In Depot: de knuffels van de vuurwerkramp ‘voor de eeuwigheid bewaard’

Het was de grootste explosie sinds de Tweede Wereldoorlog in Nederland: op 12 mei 2000 ontplofte een vuurwerkbedrijf in Enschede. De wijk Roombeek, waar dat bedrijf was gevestigd, werd door twee verwoestende klappen en een vuurstorm van de kaart geveegd. Na die ramp legden inwoners van de stad een zee aan bloemen en honderden knuffels bij een provisorisch ingerichte herdenkingsplek vlakbij het rampgebied.

In quarantaine

Die herdenkingsplek werd na verloop van tijd opgeruimd. Op de rampplek kwam een monument met de namen van de 23 Enschedeërs die het niet overleefden. Het terrein eromheen werd een park, met als stille getuigen een paar betonplaten en brokken muur van de vuurwerkbunkers. Ook de knuffels werden opgeruimd, maar niet weggegooid. Zonder dat iemand een idee had wat ermee te doen.

In 2021 liggen ze, opgeslagen in plastic zakken, in de quarantaine-ruimte van De MuseumFabriek. Collectiebeheerder Edwin Plokker heeft twee exemplaren geselecteerd die, in zijn beleving, het verhaal vertellen van de schokgolf en het medeleven die de stad overspoelden. Al die knuffels bewaren, gaat niet. “Zeventig procent van die knuffels zijn beren”, vertelt Plokker. Dat werd een eerste selectiecriterium.

Het tweede criterium werd troost. Dat wat die knuffels moesten uitdrukken. Of dat nou om het eigen verdriet of dat van de stad was.

Twee beren

De zes zakken knuffels zijn voor een kunstproject naar de AKI gegaan, waar van elk exemplaar een gefotografeerd portret is gemaakt. Die werden in 2022 gebundeld tot een boek. In datzelfde jaar is één van de exemplaren die de MuseumFabriek in collectie houdt gevuld met stukjes stof van de ongeveer 320 knuffels die na de ramp bewaard werden.

Die knuffel - twee beren die elkaar omhelzen - staat nu onder een stolp van plexiglas bij de expositie over rampen die Enschede en de regio troffen. Daarin is veel aandacht voor de vuurwerkramp.