Justitie wil 'keurige' Enschedese ondernemer vier jaar cel in voor betrokkenheid grote drugslabs

Mega-onderzoek 26Berne naar A.P. uit Enschede en elf medeverdachten kwam eigenlijk 'bij toeval' op gang. Op 18 maart 2020 geeft het kentekenregistratiesysteem van de politie een melding: zowel in Zeeland als Utrecht rijden op dat moment twee verschillende auto's rond, met hetzelfde kenteken.

Chemische lucht

Als surveillerende agenten vervolgens een bestelbusje zien rondrijden met dat kenteken in het Utrechtse dorpje Nieuwer ter Aa, zetten ze die aan de kant. Bij controle van het chassisnummer blijkt dat het busje eerder is gestolen in Waddinxveen. De bestuurder, een man uit Overberg, wordt aangehouden.

In de laadruimte van het busje worden allerlei spullen gevonden, die gebruikt kunnen worden bij het maken van synthetische drugs. In het voertuig hangt ook ook een doordringende chemische lucht. De agenten vermoeden dat de bestuurder wel eens betroken kan zijn bij een drugslab.

Asociaal smerig

Een aantal uren later klinkt in het luchtruim van het Utrechtse Overberg het geklapwiek van een politiehelikopter. Vanuit het toestel worden beelden gemaakt van een boerderij aan de Spoorlaan. Op de grond gaan agenten de boerderij binnen. Binnen treffen ze misschien wel het grootste, maar tegelijkertijd het meeste vieze drugslab aan, dat ze ooit hebben gezien. Volgens het onderzoeksrapport is het in de boerderij "asociaal smerig". De hele vloer staat blank met centimeters aan chemische vloeistoffen. De grote vijver in de tuin lijkt gebruikt als afvoerputje van het chemisch afval.

Miljoenen aan drugs

Op het terrein staan genoeg grondstoffen om nog zeker 2000 kilo speed te produceren. Even verder op het terrein ligt een grote berg xtc-pillen, goed voor vele miljoenen aan euro's. Agenten ontdekken een zogenoemd 'nest-cam', een kleine bewakingscamera die gericht staat op de voorraad pillen.

Om alle ketels en grondstoffen af te voeren wordt een speciale noodweg in het weiland aangelegd. Dagenlang rijden vrachtwagens af en aan om de troep op te ruimen. Het politiedossier rept over "ontiegelijk veel materiaal dat is aangetroffen”. Kosten van de opruimactie: zeker 200.000 euro.

Als de recherche vervolgens de gangen nagaat van de aangehouden bewoner, die werd gepakt in de gestolen bus vol laboratoriumspullen, ontdekken ze in een schuur in Kockengen (Utrecht) nóg een productieplaats. In de schuur worden gasflessen, vaten en tankcontainers met 10.000 liter drugsafval gevonden. Daaruit concludeert de politie dat er vele honderden, zo niet duizenden liters amfetaminepasta is gemaakt. De bewoner van het huis naast de schuur wordt aangehouden, een zeventiger.

Encrochat

Een hele lange tijd lijkt het voor de buitenwereld, alsof het onderzoek is gestaakt en de twee aangehouden mannen de enige verdachten zijn die worden vervolgd. Maar niets is minder waar. Begin juli 2020 maken de opsporingsdiensten bekend dat ze maandenlang hebben kunnen meelezen met berichten die werden gestuurd met het programma Encrochat. Met name criminelen gebruikten die dienst, om versleutelde berichten te versturen. Ze dachten dat het onmogelijk was dat de politie met die berichten mee kon lezen en spraken volop over criminele activiteiten.

Vele miljoenen aan chats met criminele inhoud vormen sindsdien de basis voor strafrechtelijke onderzoeken. Het blijkt dat door verschillende drugscriminelen ook berichten over de labs in Kockengen en Overberg zijn geschreven. Er komen op die manier meer verdachten in beeld, onder wie A.P. uit Enschede.

Uit de chats blijkt dat ze in groepsverband nog meer labs hebben bestierd, in Hattem, Groningen en het Belgische Lendelede.

Aa...Pee.

Zonder de gekraakte Encrochatberichten was de recherche waarschijnlijk niet bij A.P. uitgekomen. Bij de berichtendienst stond hij volgens de recherche bekend onder de nicknames 'MistyGiant' en 'GulpTender'. Naast de gesprekken die hij voert over de drugslabs, komen er ook persoonlijke chats voorbij. Op die manier weet de politie te achterhalen dat het A.P. uit de Enschedese wijk Hogeland moet zijn.

De Enschedeër lijkt op het eerste oog een atypische verdachte. Met zijn blonde lokken en nette poloshirts kan hij prima door als keurige ondernemer. Rechercheurs spreken zijn initialen

A.P. dan ook uit op een ballerige, bijna studentikoze, wijze: "Aa...Pee". Bij een eerste zoektocht op zijn naam worden ook vele vermeldingen gevonden van bedrijven waar hij directeur is geweest. Het gaat om verschillende financiële holdings en 'trading companies', overigens niet allemaal even succesvol. "Je kunt je nu afvragen waar hij al die handelsbedrijven voor nodig had", zegt een lid van rechercheteam 26 Berne tegen RTV Oost.A.P. komt veelvuldig voor in het onderzoek. Veelal als leverancier van de grondstoffen die gebruikt worden voor de productie van speed. "Maar je moet hem niet alleen zien als grondstoffenleverancier", zegt de recherche. "Je ziet in dit dossier dat ze bijna allemaal verschillende functies vervulden. Waar ze de ene keer grondstoffen regelen, staan ze de andere keer in de potten en pannen te roeren of zijn nieuwe locaties aan het zoeken."

Zzp-ers

Naast A.P. zijn er nog elf verdachten die worden vervolgd. Ze zijn allemaal tussen zomer 2020 en winter 2021 opgepakt. De verdachten zijn niet perse bekenden van elkaar, zoals je dat eerder geregeld zag. Toen werden vaak alleen familieleden of oude vrienden vertrouwd in een samenwerking. "De tijden zijn veranderd", zegt een rechercheur uit team 26Berne tegen RTV Oost. "Je ziet meer fluïde samenwerkingen. De verdachten zijn een soort zzp-ers. Ze hebben elkaar gevonden via Encrochat. De ene persoon weet een locatie, de ander regelt geld, een derde regelt grondstoffen, etcetera."

Via Encrochat vormen de verdachten in de ogen van justitie een criminele organisatie. Op het chatprogramma hebben ze gebruikersnamen als: 'Kiplekker' (een Barneveldse ondernemer in zwembad-chemicaliën) 'Obelix-Omerta' (Een Arnhemmer die wel 's heeft laten vallen dat hij 'iets' in de drugs wilde doen. Hij zou in dit dossier degene zijn geweest die drugsafval heeft doen verdwijnen) en 'Ibiza-King' ( Ook wel bekend als 'brede' of 'bolle', hij wist wel adresjes om de drugs af te zetten).

Maar zo zijn er ook 'Salsycat', 'MocroRasta', 'Jaap de Jong' en 'Batman'. Een aantal van hen heeft een bedrijf geregistreerd bij de Kvk, maar staan eveneens te boek als mogelijke witwasplekken.

Strafproces niet afgelopen

Het strafproces tegen A.P. en medeverdachten is nog niet afgelopen. De komende weken zullen hun advocaten het woord nemen. De rechtbank doet over enkele weken uitspraak.