In Depot Extra: Biljartballen in een doodskist en de ruiter van Borne
Een zwaard, een lanspunt, een paar sporen en een handvol muntjes. Datering: 800 na Christus, de tijd van Karel de Grote. Het was een van de opmerkelijkste vondsten ooit in Nederland gedaan. Vlakbij Borne werd bij toeval het graf gevonden van een mysterieuze ruiter. Wat weten we van hem? En wat weten ze over ons, als onze graven over 1200 jaar worden opgegraven?
Het zwaard ligt in de lengterichting van het lichaam. De sporen liggen ernaast, netjes naast elkaar. Aan de andere zijde vinden de grafdelvers een klomp verroest metaal, waar later een serie muntjes uit worden gevist. Die blijken afkomstig uit allerlei belangrijke steden in Europa. Het graf zelf ligt op het erg van de restanten van twee boerenhoeves.
De sporen verraden dat het om een ruiter moet gaan, iemand die zijn sporen verdiend heeft op de rug van een paard. Het moet om een betrekkelijk welgestelde ruiter zijn gegaan, want lang niet iedereen in die tijd beschikte over een ijzeren zwaard. Of een lans.
En dan die muntjes. Het Europa van die tijd was één groot rijk, bestuurd door keizer Karel de Grote. Dat zijn beeltenis op die muntjes staat, is op zich niet zo vreemd. Maar dat deze man, begraven in Borne, een collectie munten uit alle uithoeken van dat rijk mee zijn graf innam, is opmerkelijk. Een schat is het niet: de waarde ervan komt overeen met de prijs van twee varkens.
Tot zover valt er iets te zeggen over die grafvondst in Borne. Maar wie was deze man? We kunnen er alleen maar naar gissen.
Een huurling van keizer Karel?
Keizer Karel vocht talloze conflicten uit aan de randen van zijn rijk. Zoals dat gaat met koningen en keizers die veel te verdedigen hebben. Hij zette daarbij huurlingen in. Was deze ruiter een van hen? Heeft hij jarenlang door Europa gezworven, in dienst van Karel? Het zou kunnen dat hij nadien zijn zwaard en lans en sporen heeft gehouden, als dank een boerderij met een lap grond kreeg en op zijn erg is begraven
Maar hij kan die spullen ook gejat of gevonden hebben, natuurlijk. Of hij is gesneuveld en met militaire eer begraven waar hij viel. Een hartaanval. Kan ook.
Begrafenissen worden steeds persoonlijker
Wat gaan onze nakomelingen over ons zeggen, als ze 1200 jaar na nu op een kerkhof stuiten? Begrafenisrituelen in onze contreien veranderen in de loop van de tijd. In de laatste paar decennia zijn ze steeds persoonlijker geworden.
Teraardebestelling van twintig jaar geleden verliepen nog volgens een relatief vast patroon: een als het even kan open kist in de zijbeuk van een kerk, nadat de stoet rouwenden de kist is gepasseerd het deksel erop, een herdenkingsplechtigheid, een gang naar het nabijgelegen kerkhof, de kist zakt, kluiten aarde vallen, koffie met broodjes (en krentenwegge). Klaar.
Vroege cyborg?
Grafdelvers in het jaar 2142 gaan biljartballen vinden. Een keu in een koffertje. Knuffels. Resten van pyjama’s, overalls, uniformen en Hema-hemden. Pacemakers, hoortoestellen, kunststof aderen, botten en botdelen van chirurgisch staal. Vast ook munten uit alle delen van Europa, munten die verschillend zijn maar toch dezelfde waarde lijken te vertegenwoordigen. Geplastificeerde tekeningen van huizen, bomen, bloemen, oude mannen en vrouwen met een brede glimlach. Dag opa! Dag oma. Slaap zacht.
Wat zijn die ballen, twee witte en een rode? En die tweedelige stok? Te lang om als wandelstok te dienen. Projectielen? Wapentuig? Of, als dat raadsel is opgelost: was deze man een groot biljartkampioen die zijn wereld doorkruiste om te zegevieren op toernooien?
Misschien trekken de wetenschappers van straks wel de conclusie dat er veel vroeger dan gedacht cyborgs rondliepen op onze planeet, wezens die half mens, half machine zijn. Kijk maar, die stalen beenderen en die primitieve apparaatjes. Vroege modellen van wat tegenwoordig heel normaal is. En dan die biljartballen. Misschien was die man daarom wel alle andere biljarters van zijn tijd de baas: hij had hulp van apparaatjes.
Wij weten dat deze man, na zijn pensioen en twee heupoperaties, elke vrijdagavond steevast een biljartje legde in het café om de hoek. En na afloop gezellig een biertje paktje met zijn oude vrienden. Maar ja…
Zo’n grafvondst is een tijdcapsule. En een raadsel. Je weet wat je ziet, maar de uitleg ervan is speculatie. Dat geldt voor die ‘ruiter van Borne’, zoals wetenschappers hem noemen - ridders had je in die tijd nog niet - en ongetwijfeld ook voor wat er over is van ons, als wij later gevonden worden.
