In Depot: de laatste klepperman van Enschede
Zwarte muts met een brede omslag op een tanige kop. Een magere hals steekt uit de kraag van een zware duffelse jas. Hij leunt op een goastok, in zijn andere hand een klepper. Dit is Hendrikus Wolthuis, de laatste klepperman van Enschede.
Er is weinig bekend over de man die op de ingekleurde foto prijkt. Hij had drie kinderen en is drie keer getrouwd geweest. Huwelijkspoging nummer drie waagde hij op 63-jarige leeftijd.
Geen huwelijksmateriaal
Die drie huwelijken zijn misschien niet zo vreemd. Het is speculeren natuurlijk, maar die ruimte is er als je bijna niets over iemand weet. Zo’n klepperaar was geen huwelijksmateriaal. Dag en nacht de hort op en als hij thuis kwam, dan nam hij maar bitter weinig mee. Het is de man op de foto een beetje aan te zien.
Bijbaantje
Kleppermannen waren de - veel goedkopere - vervangers van de schutterij en de nachtwacht, die na de stadsbrand in 1862 werd afgeschaft. Een stuk of zes van die functionarissen hielden bij nacht en ontij - vandaar die zware duffelse jas - een oog in het zeil. Ze bewaakten de orde en sloegen alarm bij onraad en brand. En ze riepen de uren om.
Vaak was dat klepperen een bijbaantje. En daarmee barre noodzaak, natuurlijk. Wie genoeg verdiende met dagwerk, ging niet bijklussen ’s nachts.
Klepper
Belangrijkste instrument voor Wolthuis en zijn collega’s was de klepper. Letterlijk: zo’n klepper is eigenlijk een muziekinstrument. Ook de kleppers van de laatste Enschedese klepperman liggen in het depot van De MuseumFabriek. Inclusief het exemplaar waarmee hij in 1920 op de foto ging.
Overbodig
Uiteindelijk werden ook kleppermannen overbodig. Niet in de laatste plaats omdat huizen inmiddels niet meer van hout waren en de brandweer veel beter was uitgerust. De tijd van emmers en handmatig bediende pompen met lekkende brandslangen was voorbij. Het gevaar dat een brand de hele stad in as zou leggen, bestond niet meer.
Een kleine eeuw nadat Wolthuis met pensioen ging, bewees een vuurwerkramp het tegendeel. Maar daar dat hadden geen duizend kleppermannen voorkomen.
Wolthuis klepperde het einde van een tijdperk in. De foto en de kleppers die dat markeren zijn eigendom van de gemeente Enschede en in bruikleen bij De MuseumFabriek.
In 'In Depot' lichten we elke week een object uit het depot van de Enschedese MuseumFabriek. Edwin Plokker, collectiebeheerder van dat museum, en verslaggever Ernst Bergboer onderzoeken het verhaal dat erbij hoort.
