Nieuwe verpakkingsafspraken dwingen tot keuzes: wat betekent het voor Hengelo’s afvalinzameling bij hoogbouw?

Als het voorstel doorgaat, zoals het nu op tafel ligt, dan legt dat stevige druk op gemeenten om de inzameling van verpakkingen verder te verbeteren: vervuild ingezameld pmd levert straks minder geld op. Is de pmd-afvalstroom teveel vervuild dan krijgt een gemeente helemaal niets vergoed en betalen zij de kosten voor overslag en verbranding van restafval. Gemeenten die wel schoon pmd inleveren krijgen daarentegen een hogere vergoeding. Hoe hoog, dat wordt straks bepaald aan de hand van categorieën waarin de afvalstroom valt.

De nieuwe afspraken sorteren voor op 2030. Volgens nieuwe Europese wetgeving moet dan zeventig procent van alle verpakkingen gerecycled worden. Ook wordt het gebruik van gerecycled materiaal in nieuwe verpakkingen verplicht. Scheiden van afval wordt vanaf 2028 nog duidelijker voor de consument. Op de verpakkingen van producten komen dan Europese afvalpictogrammen die aangeven hoe het afgevoerd moet worden.

Beëindigen slecht functionerende systemen

Wat betekent de nieuwe verpakkingsafspraken straks voor gemeenten als Hengelo, die te maken hebben met vervuild pmd? Het concept met nieuwe verpakkingsafspraken stuurt aan op verplicht afbouwen en geleidelijk beëindigen van slecht functionerende systemen, te beginnen met gemeenten (of wijken) waar de vermenging met andere afvalstromen het grootst is.

VNG en Verpact zijn onder meer overeengekomen om bronscheiding toe te passen waar dit kan en nascheiding toe te passen waar dit nodig is. Het is de bedoeling dat onnodige verbranding van ongesorteerde pmd-verpakkingen en daarmee hogere kosten straks niet meer voorkomt. Dit alles met als doel om zoveel mogelijk pmd te recyclen als grondstof.

Snelle maatregelen

Hengelo haalde in september 2024 de bovengrondse verzamelcontainers voor pmd weg bij flats. Sinds september wordt de inzameling van plastic, metaal en drinkpakken hier met transparante zakken gedaan. Die maatregel moest een schonere afvalstroom opleveren, maar geeft nog niet het beoogde resultaat. Op de inzamelplekken in wijken met hoogbouw zijn veel 'bijplaatsingen van restafval'. Een nette benaming voor een situatie die zwerfvuil in de hand werkt. Door het invoeren van extra maatregelen probeert de gemeente Hengelo bij te sturen de komende maanden.

Ook de inhoud van pmd-verzamelcontainers op de milieu-eilanden bij winkelcentra wordt op dit moment vrijwel volledig afgekeurd.

Als Hengelo straks niet bewijst dat de gebruikte inzamelmethode voor pmd in de stad voldoende kwaliteit levert, loopt het risico op lagere vergoedingen te ontvangen of zelfs helemaal niets. De gemeente wordt daarmee gedwongen om de inzameling te verbeteren of over te stappen op een systeem dat wel schonere pmd oplevert.

Afvalstoffenheffing

Lagere vergoedingen betekent mogelijk dat de gesloten afvalbegroting verder onder druk wordt gezet. Minder opbrengsten kan er zelfs toe leiden dat de gemeente genoodzaakt is om de afvalstoffenheffing te verhogen. Het afgelopen jaar werd dat tarief nog bevroren, maar in vier jaar tijd zijn Hengeloers al zo'n 23 procent meer gaan betalen. Van 155,76 euro in 2020 naar 192,24 euro in 2024. Ondanks een daling van de ingezamelde restafvalhoeveelheden de afgelopen jaren, liepen de vaste kosten voor inzameling op.

Of het nu gaat om het verbeteren van de huidige inzameling via doorzichtige zakken via inzamelpunten, de inzet van (ondergrondse) pmd-containers, de keuze voor nascheiding of een ander systeem? Het evaluatierapport van de zakinzameling bij de hoogbouw en de gehele besluitvorming rond de pmd-inzameling in Hengelo tonen aan dat het college van B en W en de gemeenteraad straks heldere keuzes moeten maken.

Algemene ledenvergadering VNG

De overeenkomst tussen VNG en de verpakkingsproducenten is nog niet definitief. De conceptovereenkomst wordt op 18 juni ter goedkeuring voorgelegd aan de Nederlandse gemeentes tijdens Algemene Ledenvergadering van de VNG. Dan wordt besloten of de VNG de goedkeuring krijgt om de onderhandelde uitkomsten juridisch verder uit te werken. Daarna kunnen individuele gemeenten via deelnemersovereenkomsten aansluiten.

De producenten van verpakkingen moeten de conceptovereenkomst ook formeel nog goedkeuren.