Opa van Jetty legde ‘het jaar na de ramp’ vast in album: 'Met foto’s kon hij zijn verhaal vertellen’

Op de keukentafel van Brouwer ligt het zwarte fotoalbum. De zilveren ringband houdt de zorgvuldig samengestelde verzameling bijeen. “Hij heeft er eigenlijk een heel verhaal van gemaakt, van ramp tot het begin van de wederopbouw.” Het album bevat foto's van verwoeste huizen en met graffiti bespoten schuttingen rond het rampgebied, maar ook krantenknipsels en teksten die hij op een typemachine heeft getypt. “Hij ontwikkelde zijn foto’s zelf, gewoon thuis in een donkere kamer.”

Uitlaatklep

Op het moment van de ramp was Kaper samen met zijn vrouw op de Pasar Malam in Hengelo. “Daar werd omgeroepen dat er een ramp was gebeurd”, vertelt Brouwer. “Toen ze terug naar huis wilden rijden, kwamen ze Enschede nauwelijks binnen.”

Kaper is geboren in Indonesië, waar hij tijdens de koloniale oorlogsjaren gevangen heeft gezeten. “Hij leefde daar onder slechte omstandigheden en heeft leeftijdsgenoten zien sterven.” In 1954 emigreerde hij met zijn gezin naar Nederland, in de hoop op een nieuw begin. Hij ging aan het werk als machinist, maar ook daar werd hij geconfronteerd met heftige ongelukken. “Die ervaringen brachten zijn oorlogsherinneringen weer naar boven.”

“Fotografie was voor mijn opa echt een afleiding”, legt Brouwer uit. “Het was een zachtaardige en creatieve man, maar ook een man van weinig woorden. Over zijn verleden werd niet gesproken, maar met foto’s kon hij zijn verhaal vertellen.”

25 jaar later

Vier jaar na de ramp overleed Kaper aan een hersenbloeding. Zijn kleindochter bewaart de albums én zijn analoge camera’s nog altijd. Nu vijfentwintig jaar na dato de ramp uitgebreid wordt herdacht, wil ze het album aan de wereld laten zien. Brouwer wijst een tekst voorin het boek aan: ‘Je kunt niet leven in het verleden, maar je moet verder in het heden. Kijk daarom alleen nog maar vooruit, want gisteren en alle vorige dagen zijn voorbij en begraven in de tijd. Je kunt er niets meer aan veranderen.’

“Ik denk dat mijn opa daar ook iets mee wilde zeggen”, vertelt ze. “Het gold voor hemzelf, maar misschien ook voor iedereen die de ramp heeft meegemaakt. Zelfs nu nog.”