Onderzoek naar zaak Ardesch: Enschede leverde selectief stukken aan en verbloemde daarmee opzet

Op basis van de stukken die de gemeente aanleverde concludeerde de onderzoeker dat de manier waarop de gemeente optrad jegens Ardesch niet deugdelijk is onderbouwd. Uit de stukken die zijn achtergehouden blijkt dat het een stap verder ging: er was opzet in het spel.

Twee onderzoeksvragen

Topambtenaren kozen een strategie die erop gericht was een rechtszaak tegen Ardesch aan te spannen - en hielden daar aan vast. De ondernemer had jaren met de gemeente samengewerkt, maar aan de bel getrokken over een dubieuze gemeentelijke vastgoedtransactie. Dat werd hem niet in dank afgenomen. Een huurschuld, waarvoor een betalingsregeling liep, werd aangegrepen om Ardesch het zwijgen op te leggen.

Saxion kreeg van een paar Enschedese gemeenteraadsfracties (D66, EnschedeAnders en de PVV) twee onderzoeksvragen mee. Die handelden over de stopzetting van een lopende betalingsregeling en het negeren van een zwaarwegend advies van de Enschedese klachtencommissaris om de ingezette rechtsgang ‘on hold’ te zetten en onafhankelijk onderzoek naar het geschil te laten doen.

Vraag was, in beide gevallen, of die beslissingen voldoende waren onderbouwd. Dat zijn ze niet, concludeert Saxion.

Een lopende betalingsregeling stopgezet

De lopende betalingsregeling werd eind 2016 stopgezet met het doel een zo snel mogelijke dagvaarding. Daarbij werd de schuldpositie van Ardesch veel hoger voorgesteld (32.000 euro, later bijgesteld naar 26.000 euro) dan hij feitelijk was (per saldo 4.000 euro). Dat blijkt uit interne documenten en doorrekening van de bedragen zoals die werden vastgesteld in de latere rechtszaak. De stukken die dat aantonen, werden niet aan Saxion voorgelegd.

Kanttekening daarbij: Ardesch had twee bedrijven waarmee hij diensten verleende aan de gemeente. Het ene bedrijf had een huurachterstand, het tweede had een vordering op de gemeente. Ardesch veronderstelde dat die bedragen met elkaar verrekend konden worden en zocht, toen het geschil zich begon af te tekenen, vergeefs contact met de gemeente om te praten.

Het advies van de klachtencommissaris genegeerd

Het advies van de klachtencommissaris werd in juni 2017 genegeerd om de rechtsgang, die inmiddels was gestart, voort te kunnen zetten. De beslissing daartoe werd genomen door de top van het gemeentelijke vastgoedbedrijf. De Nationale ombudsman, die daar later vragen over stelde, werd op een dwaalspoor geleid. Dat blijkt uit e-mailwisselingen tussen ambtenaren, met de klachtencommissaris en met Ardesch. Ook die e-mailwisselingen zijn niet aan Saxion geleverd.

Opmerkelijke notie daarbij is dat de top van het gemeentelijke vastgoedbedrijf de bijl zette in de schuld van Ardesch en de vordering die hij op de gemeente had: het bedrijf met de huurschuld werd gedagvaard. Tegen afspraken in. Dat gebeurde enkele dagen nadat de klachtencommissaris, die lucht had gekregen van de kwestie, opheldering bij de vastgoedafdeling was gaan vragen.

Politieke vragen en journalistiek onderzoek

Eind 2019 riep de kwestie vragen op bij een paar Enschedese raadsfracties. Aanleiding waren onder meer berichten in de pers over Ardesch, die bankroet was geraakt en een tijdlang in zijn auto sliep. Het antwoord op die vragen was ontwijkend en stemde niet overeen met de feiten die op dat moment bekend waren. Het leidde tot meer vragen. 1Twente startte een journalistiek onderzoek naar de zaak.

Dat onderzoek heeft geleid tot een serie artikelen en een tweedelige documentaire, waarin de feitelijke gang van zaken in de zaak Ardesch uiteen zijn gezet. Basis daarvoor is een uitgebreid dossier aan stukken: e-mailberichten, gerechtelijke vonnissen, briefwisselingen, raadsvragen en de beantwoording daarvan, vergader- en gespreksverslagen en documenten uit de rechtszaak en de administratie van de beide bedrijven van Ardesch.

Ambtenaren, college en gemeenteraad

In deze zaak heeft een handvol topambtenaren in 2016, 2017 en 2018 kwalijk gehandeld. Het Enschedese college heeft dat in de jaren erna toegedekt, al dan niet gesouffleerd door ambtenaren. De gemeenteraad is bij herhaling onjuist en misleidend geïnformeerd.

Een groot deel van de gemeenteraad heeft niet of onvoldoende kennis van het dossier genomen of willen nemen. Dat heeft geleid tot een brei aan (des)informatie. En een netelige zaak, waar nog altijd geen punt achter is gezet.

Over het onderzoek van Saxion verscheen gisteren een artikel. In het dossier op de website van 1Twente zijn alle publicaties over de kwestie, te vinden, inclusief de tweedelige docu.