Het offer - deel 3 van het reisverslag ‘Van Twente tot Oekraïne’

“We stonden er verder niet bij stil. We namen de wapens op en gingen verdedigen.” De woorden van een van de mannen uit de ploeg militairen die een sector van het luchtruim rond Kyiv verdedigen vertellen wat voor de meesten geldt. Twee jaar geleden waren zij bakker, bouwvakker, leerkracht, manager, kunstenaar. Nu knallen ze bijna dagelijks shaheds uit de lucht. Over een week of wat gaan ze weer naar het front.

Revalidatie

In het ziekenhuis van Brovary, een voorstad van Kyiv, opende in 2015 een revalidatieafdeling voor militairen. Sinds de Russische annexatie van de Donbas, Luhansk en de Krim in 2014 werd er gevochten in het oosten. Er was een gestage stroom van gewonde en zwaargewonde soldaten op gang gekomen.

Op 24 februari 2024 om vier uur ’s ochtends openden de Russen de aanval op Kyiv. Twee legerbases werden gebombardeerd. Om zeven uur in de ochtend waren er al 18 zwaargewonde militairen binnengebracht. Sindsdien liggen de zestig bedden die de revalidatieafdeling telt vol.

Zwaarste trauma is psychologisch

De meesten komen met meerdere verwondingen binnen, vertelt directeur Valentin Bagniuk. Multitrauma, in ziekenhuistermen. Taak van artsen, fysiotherapeuten, verplegers en andere professionals is behandelen, genezen en militairen weer op de been helpen. Letterlijk of figuurlijk. Leren lopen met een prothese. Of twee. Manoeuvreren in een rolstoel.

“Maar het zwaarste trauma is psychologisch, niet fysiek”, zegt Bagniuk. Revalideren is hard werken en - inderdaad - aan de koppen van de jongens hier lees je af hoe zwaar het kan zijn.

Revalidatiebad uit Twente

Met een van de eerdere transporten uit Denekamp is een revalidatiebad uit Twente meegekomen, dat hier een nieuwe bestemming heeft gevonden. Het wordt op dit moment geïnstalleerd, als onderdeel van een aantal nieuwe faciliteiten op de afdeling. Dat bad helpt ontspannen, zeggen de directeur en fysiotherapeut Sergiy.

Trillende handen

Als een van de luchtverdedigers - zijn naam gebruiken we maar even niet - ons later, bij een afscheidsfeestje, meer verteld over zijn frontervaringen en foto’s laat zien, valt het op hoe zijn handen trillen. Een vrolijke kerel is het, vol leven. Maar de spanning ligt dicht onder de oppervlakte. Er is weinig grappigs aan Bachmut.

“Aan het front rook ik vijf pakjes per dag”, zegt hij. Elke tien minuten een peuk, er vanuit gaande dat een mens acht uur in een etmaal slaapt.

‘We hebben geen keus’

Overal waar we komen zien we borden met foto’s van omgekomen dorpsgenoten, begraafplaatsen met wapperende blauw-gele vlaggen. Oproepen voor het leger, billboards van heroïsche mannen in gevechtstenue tegen een donkere achtergrond. Er wordt een ontzagwekkende prijs betaald. Collectief en individueel.

Fysiotherapeut Sergiy vertelt dat de meeste jongens (en meiden) die na revalidatie weer voldoende mobiel zijn terugkeren naar hun legereenheid. De bakkers, bouwvakkers, docenten… Niemand die hen zegt dat dat moet. “We hebben geen keus”, horen we veel. Terugkeer naar normaal kan pas als de oorlog voorbij is. Je hoeft Oekraïeners hier niet te vragen wat dat betekent: de overwinning en terugkeer naar de grenzen van voor 2014.

In de Enschedese bibliotheek (Centrum) is vier weken lang een expositie te zien van foto’s die Soepenberg en Bergboer maakten tijdens hun reis. Daar draait ook de nieuwste aflevering van dit vierdelige reisverslag.

Meer zien en lezen over de oorlog in Oekraïne en Twente? Kijk eens in het dossier op de website van 1Twente.

Deze publicatie kwam mede tot stand met een bijdrage van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.