Enschedees waterleed: ondergelopen kelders, volgelopen liftschachten en plassen in de tuin, maar waterbekkens lijken op orde
Inwoners van Enschede melden wateroverlast in en buiten huis, maar de beken en waterstromen in en rond de stad lijken diep genoeg. Oppervlakte- en grondwater staan weliswaar hoog, maar van overlopende waterbekkens lijkt nergens sprake te zijn.
Op social media verschenen tijdens de kerstdagen veel meldingen van Enschedeërs die kampten met onderlopende kelders en kruipruimtes. Vaak met de bijvoeging dat ook buren die overlast ervaren. Een rondje langs waterlopen en wadi’s door de stad laat zien dat die nergens overlopen. Overal staat het water hoog, maar wel binnen het bekken.
Lagergelegen huizen en panden kunnen dan evengoed last van hoge grondwaterstanden hebben. Op meerdere plaatsen wordt ook vandaag nog water weggepompt. Aan de Hulststraat werd de brandweer ingezet bij een seniorencomplex om een liftschacht leeg te pompen.
Honderd meetpunten
Enschede meet op zo’n honderd plekken voortdurend die grondwaterstand. In een persbericht eerder deze maand meldde de gemeente al dat de grondwaterstanden in de afgelopen zomer, met de herfst nog in aantocht, veel hoger stond dan normaal. Oktober werd de natste maand ooit gemeten en ook in november regende het veel.
Keileem
Onder de Enschedese bodem bevindt zich een keileemlaag, die nog stamt uit de laatste ijstijd. Regenwater zakt daardoor maar langzaam weg in de bodem. Op de ene plek ligt die kleilaag dichter aan de oppervlakte dan op andere. Dat maakt dat de mate van wateroverlast van plek tot plek, en ook door de jaren heen, erg kan wisselen.
Bij overvloedige regenval en hoge grondwaterstanden neemt de druk op kelderwanden en funderingen toe. Ieder scheurtje kan ertoe leiden dat het water de kelder of kruipruimte binnensijpelt.
Eigen erf
In beginsel zijn huiseigenaren verantwoordelijk voor de waterhuishouding op het eigen erf. De gemeente gaat over het beheer van hemel- en grondwater in de openbare ruimte. Dat is nog altijd de beleidslijn: op plekken waar herhaaldelijk overlast ontstaat als gevolg van grondwaterstanden, kunnen inwoners een melding doen. De gemeente kijkt dan wat de oorzaak is en besluit of zij in actie moet komen, of dat de huiseigenaren zelf aan zet zijn.
Maar grondwater trekt zich weinig aan van dat soort juridische begrenzingen. Enschede kampt al decennia met wateroverlast, zowel in de openbare ruimte als elders.
Bekijk hieronder recente foto's die Enschedeërs deelden met 1Twente (gebruik de pijl aan de rechterkant om meer te zien). Lees verder onder de foto's.
Oorzaken zijn die keileemlaag en de afwezigheid van natuurlijke afwateringssystemen. Ooit liepen er ruim tachtig beken door de stad; die zijn ten tijde van de opbloeiende textielindustrie en de uitbreiding van de stad verdwenen. Dat gaf destijds niet zoveel problemen omdat de industrie - zowel de textielfabrieken als later ook bierbrouwer Grolsch - veel grond- en oppervlaktewater gebruikte. Toen die verdwenen, ontstond er nattigheid.
Wat is een wadi?
Een wadi is, plat gezegd, een kuil in de bodem die regenwater opvangt, waarna het langzaam wordt afgevoerd. Maar vergis je niet: een goed functionerende wadi is zorgvuldig ontworpen en aangelegd; groot genoeg om hemelwater in een bepaald gebied te kunnen bergen, ook als het stevig regent, met een uitgekiend overloopsysteem.
In de Enschedese wijk Ruwenbosch zijn de eerste wadi’s van Nederland aangelegd waarin al het hemelwater van de wijk wordt opgevangen.
Eén inwoner uit de Helmerhoek meldde 1Twente dat er wateroverlast ontstond nadat er een wadi was aangelegd. ‘Die wadi zit helemaal vol. Eerder was er minder aan de hand omdat er drainage liep via de voetbalvelden’.
Enschede heeft in de voorbije decennia verschillende maatregelen getroffen om wateroverlast te beperken. Voorbeelden zijn de aanleg van de hernieuwde Roombeek en de Stadsbeek, maar ook die van enorme waterbuffers onder de Oldenzaalsestraat en wadi’s op verschillende plekken. Het idee daarachter: als meerdere inwoners op bepaalde plekken van de stad overlast ervaren, kun je problemen beter (en goedkoper) collectief oplossen.
Meer weten over Enschede en water(overlast)? Kijk dan eens in het dossier ‘Enschede aan Zee’ op de website van 1Twente.
