Kentekenherkenning inzetten tegen auto's stadserf Hengelo: inbreuk op privacy of pure noodzaak?
Camera's met kentekenherkenning inzetten om onaangekondigde auto's buiten de venstertijden te weren uit het stadserf? In Enschede doen ze het al jaren, maar als het aan het Hengelose college ligt gaat dit in de toekomst ook hier gebeuren. Volgens de gemeente Hengelo is het nodig om auto's te weren van het stadserf, maar privacy-activisten zien die camera's liever niet: "Het is de vraag of het doel alle middelen heiligt."
Autovrij
Al jaren is het stadserf officieel ‘autovrij’. Buiten de zogenaamde venstertijden mogen er geen auto's of vrachtwagens in de binnenstad komen. Alleen bestuurders met een incidentele of een permanente ontheffing mogen het stadserf betreden. Om dit te controleren wil de gemeente Hengelo een toegangssysteem met kentekenherkenning instellen. Met de maatregel wil Hengelo de binnenstad 'veiliger en leefbaarder maken voor bezoekers'.
Middel
Kentekenregistratie roept bij actiegroepen vraagtekens op, want hoeveel privacy geef je op bij zo'n systeem? Volgens jurist Vincent Böhre van Privacy First, een stichting die zich hard maakt voor een maatschappij waar het recht op privacy zwaar weegt, is het de vraag of het doel alle middelen heiligt: “Bij dit soort vraagstukken moet je eerst helder hebben welke juridische basis je hebt.” Volgens de privacyvoorvechter hebben camera's invloed op de levenssfeer van mensen.
In acht maand 183 boetes
De gemeente Hengelo acht het noodzakelijk dat er kentekenherkenningscamera's worden ingezet op het stadserf. Volgens de gemeente Hengelo zijn er sinds januari 2023 183 boetes uitgeschreven en 117 waarschuwingen gegeven aan automobilisten die zonder ontheffing en buiten de venstertijden het stadserf hebben betreden. Teveel , vindt Hengelo: “Vandaar het nieuwe toegangsbeleid en een nieuw toegangscontrolesysteem.”
ANPR-camera's
Er wordt gebruik gemaakt van camera's met kentekenherkenningssoftware, ook wel automatic numberplate recognition (ANPR) camera's genoemd. Je kunt het vergelijken met een flitspaal langs een weg. In Nederland wordt er op verschillende manieren gebruik gemaakt van dit soort camera's. De politie gebruikt ze om te kijken of passerende automobilisten iets op hun kerfstok hebben. In Twente staan ze op meerdere plekken, zoals langs de N35, de A1 en in Almelo en Enschede.
Chilling-effect
Privacyvoorvechters is de toename van dit soort camera's een doorn in het oog. Böhre waarschuwt voor het ‘chilling-effect’: “Wanneer mensen zich gemonitord wanen op plekken waar cameratoezicht is, gaan sommigen zich anders gedragen. Als je op de snelweg rijdt of in een treincoupé stapt, overal zijn tegenwoordig camera's”, zegt Böhre. Volgens Böhre moet je je als samenleving afvragen of dit wenselijk is.
Function creep
Een ander punt dat de privacyjurist noemt is de zogenaamde ‘function creep’, ofwel het voorzichtig verschuiven van het oorspronkelijke doel van het cameratoezicht. “Je kunt enerzijds zeggen dat de systemen niet gekoppeld zijn aan bijvoorbeeld politiesystemen, maar de politie, het OM en in uiterste gevallen de veiligheidsdiensten, kunnen de informatie opvragen. Je weet niet wie of wat er toegang heeft tot de beelden.”
Strenge toetsing
Volgens de gemeente Hengelo moet het systeem straks aan alle strenge eisen voldoen, die binnen de Europese en Nederlandse wet- en regelgeving worden voorgeschreven. Een privacytoets, een zogenaamde data protection impact assessment (DPIA), moet in kaart brengen welke mogelijke privacyrisico's er zijn binnen een systeem en welke maatregelen er genomen moeten worden om dit te voorkomen: “De onafhankelijk intern toezichthouder, de functionaris gegevensbescherming, geeft op deze DPIA zijn advies”, aldus de gemeente.
Functionaris Gegevensbescherming
Een functionaris gegevensbescherming (FG) is een ambtenaar binnen de gemeente die toezicht houdt op de manier hoe persoonsgegevens worden verwerkt binnen een organisatie. De FG is onafhankelijk en kijkt of alles in lijn is met Nederlandse en Europese privacywetgeving. De rol van de FG is beschermd, zodat de FG altijd zijn of haar werk onafhankelijk kan uitvoeren, zonder druk vanuit de organisatie.
Beelden bewaren
Hoe de beelden worden verwerkt en hoelang ze worden bewaard moet volgens de gemeente nog worden bepaald. De camera ‘flitst’ alleen het kenteken, de omgeving wordt volgens de gemeente Hengelo geblurd. “Naast de camera’s moet met bebording en een duidelijke inrichting van de openbare ruimte worden aangegeven dat het autovrije gebied begint.” Het Openbaar Ministerie moet nog toestemming geven voor de plaatsing van de camera's.
‘Van binnenstad geen vesting maken’
Volgens de privacyvoorvechter stralen camera's een vorm van wantrouwen uit richting inwoners. “Je moet jezelf afvragen of je van je binnenstad een vesting wil maken”, zegt Böhre. Wie het systeem gaat leveren, is nog niet bekend.
Het aanbestedingstraject moet nog worden gestart. De gemeenteraad wordt gevraagd geld vrij te maken voor het controlesysteem.
Gerelateerd
