Vergeten Twentse Lente-acteur Wietse Stuiver: 'In de oorlog was het niet zwart-wit'

Vergeten Staking

“Ik zal eerlijk zijn, ook ik had nog nooit van deze staking gehoord, tot ik Johanna (ter Stege, de producente en een van de andere hoofdrolspelers, red.) erover hoorde vertellen. Een staking of opstand kunnen we wel voor ons zien, maar oorlog is lastiger te begrijpen. Echt je leven wagen voor het ultieme doel vrijheid, kunnen we dat? Daarom moeten we stilstaan bij ons verleden en is deze voorstelling zo belangrijk. Het verhaal van 'De Vergeten Twentse Lente’ zegt dat we moeten blijven praten. We moeten naar elkaar blijven luisteren en we moeten onze democratie niet voor lief nemen.”

Lente in Twente

In de voorstelling wordt het vergrootglas gelegd op een typisch Twents dorp, waar de April-meistaking zijn sporen heeft nagelaten. In het nu komt de kleinzoon van een onderduikster op de proppen met een gift van 50 miljoen voor het dorp. Alle inwoners denken daar recht op te hebben. Het is aan de burgemeester, gespeeld door Johanna Ter Steege, om dat geld eerlijk te verdelen. Vervolgens verplaatst het verhaal zich naar 1943 en zitten we midden in de oorlog. Daarna bewegen we ons tussen deze twee verhalen.

Stan en Lammert

Wietse Stuiver speelt twee rollen, die van Lammert en Stan: "Stan is een jongen in 2023. In Stans familie draait alles om zijn zieke zusje. Hij is de volwassen broer, die al jong geleerd heeft op zichzelf staan. Stan moet bij de fanfare, maar hij wil dat niet; hij heeft meer met hiphop. Lammert is een naïeve jongen in 1943. Hij is heeft bijvoorbeeld bewondering voor buurman, die rondrijdt in een dure auto. Die buurman is een NSB'er, maar daar heeft Lammert geen moeite mee. Zijn vader wel. Dan komt de staking, daar wil Lammert wel aan mee doen. Zijn vader vind dat geen goed idee. Die merkt dat het veiliger is om je bij de NSB aan te sluiten. Immers, de mensen die in opstand komen tegen de Duitsers kunnen ter plekke worden doodgeschoten.”

Extremen zoeken

“Tijdens de repetities leer je je personage pas echt kennen. Ik beeld mij in wat hij zou doen of wat hij ergens van zou vinden. Dan kijk ik wat werkt en wat niet werkt. Het is ook goed om soms de extremen op te zoeken. Je voelt zelf wel als je uit de bocht vliegt. Zo leer je de grenzen van je personage kennen. Ik speel in deze voorstelling natuurlijk twee heel verschillende rollen. Lammert is redelijk duidelijk geschreven, maar Stan is soms lastig te plaatsen. Wat wil hij, wat vindt hij ervan? Dat was een leuke uitdaging.”

Dialect

Voor de rol heeft Stuiver zich het Twents weer eigen moeten maken: "Het is eigenlijk heel erg grappig. Tot mijn achttiende had ik een Twents accent. Toen ik op de Toneelschool in Utrecht kwam, hebben ze mij dat direct afgeleerd. Nu heb ik het weer moeten aanboren. Dat accent is belangrijk, zodat iedereen zich vertegenwoordigd voelt in het theater. De bezoekers moeten hun eigen verhalen in hun eigen taal kunnen horen.”

Locatietheater

‘De Vergeten Twentse Lente’ is een muzikaal theaterspektakel op locatie. Eerder werd de streekproductie Hanna van Hendrik, ook van Johanna ter Steege, hier al met succes vele tientallen malen opgevoerd. Stuiver: “Locatietheater speelt zich per definitie af buiten het klassieke theater. De hangars van Vliegveld Twenthe worden omgebouwd tot enorme theaterzalen. De afstanden zijn enorm. Acteurs moeten echt van de ene naar de andere kant sprinten. We voeren dialogen op dertig meter afstand van elkaar en spelen in fantastisch grote sets.”

Emotionele waarde

Het vliegveld als locatie heeft ook emotionele waarde, vertelt de jonge Rijssenaar: "Het is erg waarschijnlijk dat onder de grond de lichamen van geëxecuteerde stakers liggen. Tientallen lichamen zijn nooit teruggevonden en liggen mogelijk onder het asfalt. Dat geeft wel een bijzonder gevoel. Je bent niet zomaar ergens, je zit er middenin. Het is hier gebeurd. Hier moesten ze hun eigen graf graven, werden ze neergeschoten en achtergelaten. En wij mogen dit verhaal 80 jaar later vertellen. Dat zet je wel aan het denken.”

Niet zwart-wit

Er komen geen Duitsers in de voorstelling voor. Wel Twentenaren met Duitse sympathieën: "Het stuk gaat over hoe wij zijn en hoe wij waren. Hoe gingen we en gaan we om met dit soort situaties? De voorstelling gaat niet over het Duitse gevaar, maar over mensen. Het gaat om de keuzes die we maken. Uiteindelijk krijg je voor iedereen in de voorstelling begrip. Voor de verzetsstrijder, maar ook voor de NSB'er. Het was niet zwart-wit en zo vertellen wij het verhaal dus ook niet."

Wietse Stuiver is op maandag 17 april te gast in de april-editie van de 1Twente-talkshow Hengeloos Peil. Die aflevering staat geheel in het teken van de April-meistaking.