Anne Ligtenberg met dyslexie-boek in Enschede

Schrijven kan ze nog steeds niet goed. Soms, in een snelle app, zegt ze dingen waarvan ze later schrikt. Dan staat er complete onzin. Mijn mailtjes staan vol spelfouten. Gelukkig weten mijn vrienden meestal wel wat ik heb. Helaas geldt dat niet voor de rest van de wereld. De meeste mensen hebben nog steeds geen idee wat dyslexie is.

Dertig jaar is ze, Anne Ligtenberg. Afgestudeerd aan de Design Academie in Eindhoven en de maakster van een boek dat op elke bladzijde de chaos toont waartoe dyslexie mensen kan veroordelen.

De buitenwereld denkt meestal wat er ook op scholen wordt gezegd: dat je in een traag tempo leest en veel spelfouten maakt. Maar de werkelijkheid is veel ingewikkelder en voor iedere dyslect ook anders. Op basis van gesprekken die we met meer dan honderd dyslecten hebben gevoerd, hebben we ook geprobeerd om die verschillende vormen van dyslexie te verbeelden.

Veel tekst bevat haar boek niet. Vijf A4-tjes hooguit, maar wel uitgesmeerd over tientallen pagina s met veel wit en met slechts een paar regels of woorden per pagina . Vormgeving en typografie zijn iedere keer weer anders, bepaald aan de hand van de ervaringen van de betrokkenen. Soms buitelen de letters letterlijk over elkaar, soms ook worden zinnen volledig uit elkaar getrokken en wemelt het van de taalfouten.

De weg kwijtEen van de mooiste pagina s is die met vijftien keer het woord dyslexie . Telkens op een andere manier gespeld. Herkenbaar ook voor Ligtenberg zelf. Je hebt geen idee wat je doet, raakt volledig de weg kwijt. Zo n rijtje woorden is ook voor niet-dyslecten uitermate zinnig . Als je ze allemaal onder elkaar zet, hebben ook zij geen idee meer wat de juiste spelling is.

Zelf worstelt ze al haar leven met dyslexie, al werd het pas in de tweede klas van de middelbare school officieel erkend. Ik moest aan het begin van het schooljaar een test maken. Daarin had ik 63 fouten. Aan het eind van het schooljaar moest ik dezelfde test nog een keer maken. Daarin maakte ik precies dezelfde fouten, met één verschil: het waren er nu 64.

Dat ze ontwerpster is geworden, heeft alles met haar dyslexie te maken. Iedereen vindt zijn eigen omweg om toch te kunnen functioneren. Bij mij ging dat via het beeld, bij anderen juist via het gehoor, de tast of hun organisatievermogen. Relatief veel tandartsen, fysiotherapeuten en kunstenaars zijn dyslectisch. Op de academie waar ik gestudeerd heb, was dat bij zo n dertig procent van het aantal studenten het geval.

MissieHet boek is het rechtstreekse gevolg van haar missie: de wereld laten zien wat het betekent om dyslectisch te zijn. Ze begon er vier jaar geleden aan bij haar afstuderen. Het boek kwam tot stand via crowdfunding. Nu trekt ze vanuit haar woonplaats Eindhoven rond om over het project te vertellen.

,,Het onbegrip is nog altijd groot. Veel mensen denken dat je je aanstelt. We kunnen dyslexie niet verhelpen maar wel een bijdrage leveren aan een betere benadering. Met alleen maar extra begeleiding en lessen taalvaardigheid op school ben je er niet. Ook na je examen blijft het probleem gewoon bestaan. Scholen benaderen dyslexie te veel als een taalprobleem, maar leren je niet hoe je ermee moet leven.

Haar boek maar ook de discussieavond bij Pakhuis Oost is niet alleen bestemd voor de doelgroep zelf en hun ouders, maar juist ook voor mensen uit het onderwijs en hulpverleners. Echte hulp voor dyslexie begint met meer begrip. Het is mijn missie om daarvoor te zorgen.

Enschede, Balengebouw, 17 december, 20.00 uur.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede - foto: Anne Ligtenberg