Staatssecretaris geeft toe: er is geen wettelijke basis voor 'gedwongen' opvang asielzoekers in Enschede
De zogeheten 'aanwijzing' die waarnemend burgemeester Theo Bovens van Enschede (en drie collega-burgemeesters) van het kabinet kreeg om plek te bieden aan een noodopvang voor asielzoekers, heeft geen enkele juridische grondslag. Dat blijkt uit de beantwoording van Kamervragen van Pieter Omtzigt. De brief aan burgemeesters in december is als drukmiddel gebruikt vanwege een dreigend tekort aan opvangplekken. Inmiddels is er een noodopvang in Hangar 18 op de voormalige Vliegbasis Twenthe geopend.
"De aanwijzingen hebben geen grondslag in Nederlandse wet- en regelgeving", schrijft staatssecretaris Ankie Broekers-Knol in antwoord op Pieter Omtzigt. Het Enschedese Kamerlid vraagt zich daarom af waarom in de brieven aan burgemeesters dan wel over een 'aanwijzing' is gesproken. "De term aanwijzing werd in dit geval mede passend geacht, omdat bij uitblijven van realisatie van de beschreven acute noodopvang, nadere stappen, zoals de inzet van crisisnoodopvang, niet konden uitblijven."
Alle mogelijkheden waren op
Bij crisisnoodopvang worden asielzoekers opgevangen in bijvoorbeeld sporthallen. Dat wil het kabinet voorkomen, omdat dit niet langer wordt gezien als 'menswaardige opvangvoorzieningen waar we vanuit humanitair oogpunt en op grond van de EU en internationaalrechtelijke verplichting aan gehouden zijn.'
Met andere woorden zegt de staatssecretaris dat er geen andere mogelijkheden meer voorhanden waren. Op een oproep van het kabinet aan alle gemeenten, om noodopvanglocaties ter beschikking te stellen, was in de weken daarvoor namelijk onvoldoende reactie gekomen. En de juridische mogelijkheden die er zijn (zoals het omzeilen van normale bestemmingsplanprocedures) zouden zeker nog vele weken in beslag nemen.
Zo veel tijd was er niet. Broekers-Knol: "Het kabinet was van oordeel dat het belangrijk was eerlijk te zijn over de urgentie van de ontstane noodsituatie in de asielopvang en daarnaar te handelen." Ze noemt de opvang van asielzoekers in het licht van internationale afspraken en verdragen een 'gezamenlijke verantwoordelijkheid'.
Op 7 en 8 december zijn er overleggen gevoerd, onder meer met de twaalf Commissarissen van de Koning, waarin is aangestuurd op het drukmiddel van een 'aanwijzing'. Voor wat betreft Enschede is waarnemend burgemeester Theo Bovens zaterdag 8 december hiervan op de hoogte gesteld.
Waarom Enschede?
In de beantwoording van Omtzigts Kamervragen heeft de staatssecretaris documenten bijgevoegd, waaruit blijkt hoe de gedwongen noodopvang tot stand is gekomen. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers heeft in aanloop naar december in opdracht van het Ministerie van Justitie en Veiligheid mogelijke noodopvanglocaties in kaart gebracht.
Op die lijst met dertien geschikte locaties staan onder meer Ahoy in Rotterdam en de IJsselhallen in Zwolle, maar ook de voormalige Vliegbasis Twenthe. Zodoende kwam ook Enschede in beeld voor de opvang van 500 asielzoekers.
Wob-verzoek
1Twente heeft bij het Ministerie van Justitie en Veiligheid in het kader van de Wet openbaarheid bestuur (Wob) alle documenten van de afgelopen twee jaar opgevraagd met betrekking tot de opvang van asielzoekers in Enschede. Het verzoek omvat onder meer alle correspondentie tussen het ministerie en de gemeente Enschede, de Veiligheidsregio Twente, de provincie Overijssel en het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers. Een Wob-verzoek moet binnen vier weken worden beantwoord, maar dat kan nog eens vier weken worden uitgesteld.
