‘Positie Omtzigt, functie elders’

“Geen directe weergave van gevoerde gesprekken”, zeiden ex-formateurs Ollongren en Jorritsma over die blootgelegde notities. Nee, dat zal. Wel een indirecte. En vast een adequate, of de dames formateurs hebben aan hun of elkanders duimen zitten zuigen.

Vier woordjes voor een kabinets- en kamerbreed hoogpolig tapijt waarin knoeierij en kruimels en andere huiselijke rotzooi niet zo opvalt. En dan is zo’n knulletje als Pieter Omzigt dat maar met zijn vingertjes tussen de stijf opeen geknoopte draden blijft graaien reuze irritant. Je weet zelf niet eens meer precies wat zich daar voor troep verzameld heeft - zo’n gastje haalt van alles boven.

Vier woordjes ook, die feilloos de tactiek blootleggen van en politiek systeem dat wordt gestuurd door voorlichters en communicatiepersoneel. Zevenhonderd zijn er het op en rond het Binnenhof. Nee, nee, zo is het niet gezegd! Alsof het daar om gaat. Ineens wordt de precieze formulering onderwerp van gesprek - niet de inhoud. Dank, ex-formateurs! Veel duidelijker wordt het niet: vorm gaat voor inhoud.

Ineens wordt de precieze formulering onderwerp van gesprek - niet de inhoud.

Dit is de grap: Ollongren en Jorritsma liegen niet met dat ‘geen directe weergave’. Heel keurig. Ze verhullen alleen de waarheid. Of is dat ook een beetje liegen? Probleem is dat daarmee niet alleen een van de weinige kamerleden die de kern van zijn ambt - dat graaien in hoogpolig tapijt - serieus neemt onrecht wordt aangedaan, maar dat een heel volk het bos in wordt gestuurd. En dat volk neemt het geloof in overheid., democratie en rechtsstaat mee dat bos in.

Wat ‘communicatie’ heet, is allang verpakkingskunst voor het overbrengen van de gewenste boodschap.

Die vier woordjes staan niet op zichzelf. Ze zijn geen incident. Niet alleen in Den Haag, maar in toenemende mate ook in het bestuurlijke achterland wordt de werkelijkheid gespind, ingekleurd en bijgespijkerd door pelotonnetjes marketeers - wat ‘communicatie’ heet, is allang verpakkingskunst voor het overbrengen van de gewenste boodschap. Huwelijken en vriendschappen lopen stuk op dat soort communicatie, maar het sprookje wil dat het heel effectief is in de relatie overheid-burger.

Iedereen snakt naar simpele, eerlijke antwoorden. Een reactie recht uit het hart. Iets dat oprecht en puur is. Maar dat gaat niet meer zomaar. Alles wordt eerst overgoten met een zoet sausje, bereid in de gaarkeukens van spindoctors en voorlichters. Dan pas wordt het opgedist. De tafelgasten hangen na het diner kotsend boven het toilet.

O ja, er valt genoeg af te dingen op de rol van volksvertegenwoordigers die maar al te vaak van hoed noch rand weten maar wel roeptoeterend over de dakrand hangen. En op de media, die smullen van schandalen omdat dat fijne kijk-, luister en clickcijfertjes oplevert. Maar het kamerbrede tapijt is vuiler dan we willen weten en daar helpt dat allemaal niet zoveel tegen. Dan kun je beter volksvertegenwoordigers en journalisten die er hardnekkig in blijven graaien hun gang laten gaan. En de budgetten voor voorlichters en communicatiepersoneel ombuigen naar onderzoekers en publieke omroepen.

Positie Omtzigt, functie versterken. Ook vier woordjes. Zo moeilijk is het niet.