Met vleermuis op de radar kan Hengelo sneller isoleren: ‘Stadsbreed onderzoek is goedkoper’

De schemering is gevallen in Hengelo. Waar de meeste mensen tot rust komen, worden de vleermuizen juist wakker. Voor Hoksberg en Prescher, die is ingevlogen door de gemeente en als zzp'er vleermuizen onderzoekt onder de naam ‘Vleermeneer’, is dit het ideale moment om de mistnetten uit te hangen. Ze willen graag weten waar de vleermuiskolonies zich bevinden in Hengelo, zodat mens en dier ook in de toekomst vredig naast elkaar kunnen leven.

Piekseizoen

Dit doen ze op het speelveld naast het voormalige kerkgebouw De Morgenster in de wijk Woolder Es. Op het veld staat een witte Renault met een grote antenne op het dak. Met deze auto rijdt Prescher door het land om onderzoek te doen naar vleermuizen, naast zijn ‘gewone’ baan als adviseur bij een gemeente. Momenteel is het ‘piekseizoen’ in volle gang. Dit duurt van april tot in september.

Vleermuis als tattoo

“In die periode ben ik soms wel zeven nachten achter elkaar vleermuizen aan het onderzoeken”, aldus de Vleermeneer. Hij heeft van zijn hobby zijn werk gemaakt. Een passie blijft het altijd. Dat blijkt uit de grote tattoo van een vleermuis op z'n rug.

Eerste vangst van de avond

Inmiddels is de zon ondergegaan. Rond half elf is het voor de eerste keer raak. De eerste vleermuis vliegt het net in. “Een vrouwtje. Dat komt goed uit”, aldus Prescher. In principe krijgen alleen vrouwtjes een zender. Hoksberg: “Zij leven voornamelijk in kolonies. De mannetjes leven los van de vrouwtjes. Het is dus interessanter om de vrouwtjes te zenderen, dan de mannetjes. Zo komen we er namelijk achter waar de kolonies leven in Hengelo.”

Prescher gaat erbij zitten en bestudeert het beestje, een zogeheten 'laatvlieger', aandachtig. Hij kijkt onder andere naar het geslacht, het gewicht en de lengte. Hij kamt de scheiding van de vleermuis opzij, zodat er een plekje op de huid zichtbaar wordt, waar hij een speciale huidlijm kan aanbrengen. Vervolgens haalt hij een zendertje tevoorschijn met een antenne eraan. Deze plakt hij op de huid.

'Lijm moet drogen'

Hij stelt met een speciaal apparaat de frequentie van het 'sonarsysteem' van de laatvlieger in, rolt het beestje op in een geel doekje en stopt haar vervolgens terug in het zakje dat hij ophangt aan het lijntje dat is gespannen naast zijn klaptafeltje. “De lijm gaat nu even drogen. Daarna laten we haar weer vrij en kunnen we haar volgen via het zendertje”, legt hij uit.

Op meerdere plekken in Hengelo en op verschillende dagen worden de vleermuizen gevangen en gezenderd, vertelt de stadsecoloog: “We proberen alle randen van de stad af te gaan om zo alle vleermuizen in kaart te brengen. Aankomende donderdag is de laatste dag dat we hier bezig zijn.”

Kolonies in Hengelo

In april volgend jaar begint het arbeidsintensieve deel van het onderzoek. Dan stappen meerdere onderzoekers op de fiets om iedere straat langs te gaan met een detector op zoek naar de vleermuizen. “Doordat we nu al begonnen zijn met zenderen, kunnen we volgend jaar gerichter zoeken. We volgen ze totdat ze hun zender verliezen en kunnen hierdoor zien in welke huizen ze verblijven”, vult de stadsecoloog aan.

Dit onderzoek maakt deel uit van het Soortenmanagementplan (SMP) van de Rijksoverheid. Het is de taak van Hoksberg om alle beschermde diersoorten binnen de gemeente in kaart te brengen. Dit wordt gedaan om er in de toekomst voor te kunnen zorgen dat bouw- en renovatieprojecten binnen de gemeente niet stil komen te liggen, wanneer er vermoedens zijn van beschermde diersoorten in de woning.

3.000 euro per woning

Wethouder Claudio Bruggink, die vanavond ook aanwezig is, vertelt: “Inwoners moesten in het verleden zelf deze onderzoeken aanvragen. Nu willen wij het vooraf regelen. Dat scheelt de mensen tijd en geld." Hoksberg maakt de volgende rekensom: “Als je dit per woning moet onderzoeken, dan kost dat 3.000 euro. Wanneer je het stadsbreed onderzoekt, wat we nu dus doen, dan kost het een paar tientjes per woning.”

Tekort aan stadsecologen

Mark Hoksberg is sinds kort aan de slag bij de gemeente Hengelo als stadsecoloog. Bruggink is blij met hem: “Mark is voor ons een lot uit de loterij. We hadden nog geen stadsecoloog als gemeente en het is nuttig om er wel een te hebben. Er is ook een tekort aan stadsecologen. De vraag is simpelweg groter dan het aanbod.”

In totaal worden er deze avond tien vleermuizen gevangen. Twee laatvliegers (een mannetje en een vrouwtje), zeven dwergvleermuizen (een vrouwtje en zes mannetjes) en een vrouwelijke grootoorvleermuis. Twee vrouwtjes zijn gezenderd, eentje niet. Die blijkt te licht om een zender te kunnen dragen. Over de grootoorvleermuis zijn Hoksberg en Prescher erg enthousiast: "Die kom je normaal gesproken bij deze onderzoeken niet tegen”, aldus Prescher.