In Hengelo helpt de koolmees de ecoloog met het meten van de biodiversiteit

Mark Hoksberg is zo'n ecoloog. Om precies te zijn: hij is de stadsecoloog van Hengelo. Als er iemand is die graag wil weten welke dieren er allemaal voorkomen in en om de stad is hij het wel. Maar hij heeft maar beperkt tijd om dat allemaal te meten en dan is het prettig dat er bedrijven zijn zoals Ecomoni, die apparatuur ontwikkelen om hem te helpen. "De camera in zo'n nestkast kan herkennen waarmee de ouder de jongen voedt. Het gaat om een lerend systeem, dat uiteindelijk alle soorten insecten van elkaar moet kunnen onderscheiden", legt Hoksberg uit.

Met al deze info zijn Peter Hoekstra en z'n medewerkers van Ecomoni heel blij. "We trainen hiermee onze modellen. We ontwikkelen sensoren (camera's en microfoons, red.) die op termijn alle in Nederland levende wezen moeten kunnen herkennen. Tegelijk moet je het systeem zo trainen dat niet alles wordt opgenomen, want dat kost allemaal opslagcapaciteit en energie en dus geld."

De gemeente Hengelo zet de met monitoren uitgerust nestkastjes niet alleen in om de biodiversiteit in kaart te brengen, maar ook om te zien wat de neveneffecten zijn van de bestrijding van de eikenprocessierups. Hengelo bestrijdt die rupsen met nematoden, ofwel 'insectenparasitaire aaltjes'. Die worden in de eiken gespoten en kruipen dan naar binnen bij de rupsen, alwaar ze hun dodelijke werk doen. Ze vallen echter ook andere rupsen aan. De slimme nestkasten kunnen straks laten zien in hoeverre bepaalde rupsensoorten achteruitgaan door deze vorm van bestrijding.

Hoekstra: "Het kan ook zijn dat de koolmezen die voornamelijk leven van die rupsen in aantal achteruitgaan, omdat de bestrijding met aaltjes té goed werkt. Dan zou je ervoor kunnen kiezen om te stoppen met spuiten en meer gewone nestkasten op te hangen en zo meer koolmezen aan te trekken."

Overigens zal een deel van de buit nog niet door het camerasysteem herkend worden, vertelt Hoekstra: "Simpelweg omdat we nog lang niet alle soorten in het systeem hebben opgeslagen. Die beelden slaan we nu echter al wel op, zodat wanneer het algoritme er klaar voor is, die informatie verwerkt kan worden. Een gevalletje 'gelukkig hebben we de foto's nog', zou je kunnen zeggen." Mark Hoksberg: "Er zijn alleen al zo'n 1.200 soorten nachtvlinders, dus het systeem is nog wel even aan het leren."

De kennis die nu wordt opgedaan is belangrijk, omdat de biodiversiteit achteruit holt, vertelt Hoekstra: "We komen ecologen tekort voor al het werk dat nodig is. Vandaar dat deze camera's een uitkomst zijn."

In Hengelo hangen nu voor het tweede achtereenvolgende seizoen slimme nestkastjes. Een aantal in het Weusthagpark en een aantal langs de Europalaan. Ze zijn overigens niet allemaal even slim, vertelt Hoekstra: "De basisuitvoering heeft een dakje met een simpele camera, die registreert dat er vogels gaan nestelen. Als dat het geval is, vervangen we dat dakje voor de slimmere variant, die alles meet. Die slimme varianten zijn uiteraard duurder. Zo kunnen we efficiënt omspringen met de middelen die we hebben."