Rekenkamer Hengelo kritisch op gemeente: 'Vaak beginnen we iets te doen en maken er achteraf beleid bij'

Gemeentes zijn sinds twee jaar verplicht om met onafhankelijke rekenkamers te werken. Net zoals de Tweede Kamer en de provinciale staten. Louis Rings: "Hengelo heeft al twintig jaar een rekenkamer. Tot voor kort was het een raadscommissie. Daarin hadden dus, naast enkele externe leden, ook raadsleden zitting. Daarmee kon de rekenkamer invloed uitoefenen op de politiek, maar dat is natuurlijk niet de bedoeling. Een rekenkamer heeft geen politiek oordeel."

Misverstand

Je zou kunnen denken dat het eerste deel uit het woord 'rekenkamer' verwijst naar 'rekenen', maar dat is volgens Rings een misverstand: "Een rekenkamer legt rekenschap oftewel verantwoording af voor iets. Dat is dus wat een rekenkamer doet: verantwoording afleggen voor politiek beleid."

Te vaak worden er in Hengelo dingen gedaan zonder dat duidelijk is welk beleid daar precies bij hoort, vertelt Rings: "Kort gezegd: we beginnen iets te doen en maken er achteraf beleid bij. Neem het duurzaamheidsbeleid. Zo'n twintig jaar geleden ging Hengelo, omdat het zo modern was, daar iets aan doen. Toen er jaren later door de raad gevraagd werd om echt beleid, bond het college van B & W een strik om al die destijds gestarte initiatieven en noemde dat het duurzaamheidsbeleid. Dan mis je dus de tussenstappen en daardoor misten de raad en het college de mogelijkheid om een afweging te maken: op welk stuk beleid heeft onze 'duurzaamheidseuro' de meeste waarde? Die omissie hebben wij in 2018 vastgesteld."

Momenteel loopt er een onderzoek of het geld dat elk jaar naar Bibliotheek Twente en naar Oyfo gaat goed besteed wordt. De gemeente zegt daarover: "Een goed cultuurbeleid is belangrijk, want cultuur heeft invloed op hoe mensen zich voelen en samenleven." Louis Rings vult aan: "Subsidies zijn meer dan een geldbedrag voor organisaties. Ze brengen verplichtingen met zich mee. Vandaar dat onderzoek."

Dat er nu gekeken wordt naar het subsidiebeleid is logisch: drie jaar geleden heeft de gemeenteraad de regels voor subsidies aangepast. Dat gebeurde op advies van de accountant. Die wilde dat de subsidieverstrekking transparanter zou worden. De Rekenkamer wil nu onderzoeken wat het effect is van deze aanpassingen.

'Er ligt zelden een goede nulmeting'

Rings: "Wat betreft het lopende onderzoek wil je graag weten of meer subsidie leidt tot meer gebruik van cultuur? En dat kan best lastig te meten zijn. Er ligt zelden een goede nulmeting. Bij gebruik van het OV zijn er jaarlijks cijfers hoeveel mensen er met de bus of de trein gaan, maar bij cultuur is dat een stuk lastiger. Er is weliswaar bekend wie er bijvoorbeeld les hebben bij Oyfo of lid zijn van de bieb, maar die bieb organiseert haar evenementen niet alleen voor leden. En hoe zit het met mensen met een migratieachtergrond? Komen zij ook in de bieb? Daarvan zijn geen cijfers."

Een gemeentelijke rekenkamer moet gezien worden als een instrument van de raad. Twee keer per jaar gaat een klankbordcommissie vanuit de raad met het bestuur en de onderzoeker om de tafel om een longlist op te stellen: wat pakken we op en wat niet? Rings: "Daarbij is het belangrijk dat een onderzoek is afgerond, vóórdat de raad met nieuwe plannen aan de slag gaat. Anders heeft zo'n onderzoek geen zin."