‘Vier je vrijheid en bewaak hem’, zo vierde Enschede Bevrijdingsdag

Nederland gedenkt en viert op 4 en 5 mei. Dagen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Eerst het stilstaan bij de prijs die is betaald, dan de vlag in top en hossend door de straten. Bij wijze van spreken, dan. Het Wilhelmus na de stilte wordt niet of vooral binnensmonds meegezongen en Tukkers hangen toch wat makkelijker dan ze hossen. Maar beide dagen trekken een groeiend aantal deelnemers.

Stolpersteine

Dat herdenken van gisteren wordt vanochtend nog even doorgetrokken. Enschedeër Bert Woudstra (93), die tijdens de Tweede Wereldoorlog 24 van zijn Joodse familieleden verloor, opent een Stolpersteine-route langs acht oorlogsverhalen. Waaronder één van zijn oom: Max Woudstra, die al in 1942 omkwam in een subkamp van Auschwitz.

Het is de tweede luisterroute van deze soort. Deze begint bij het monument voor de 850 Enschedese vervolgingsslachtoffers aan de Oldenzaalsestraat 3 en voert langs de oostrand van de binnenstad. De andere begint bij de synagoge aan de Prinsestraat. De route is makkelijk te volgen: scan de QR-code op de stoeptegel met je telefoon, luister naar het audiofragment, Google brengt je naar de volgende locatie.

Beierende klokken, toen en nu

Even na half elf spelen stadsbeiaardier Esther Schopman en burgemeester Roelof Bleker een couplet van het Wilhelmus op het carillon van de Grote Kerk. Het is de opening van een beiaard-concert met liedjes uit allerlei windstreken, ingeleid door Schopman en zo nu en dan gezongen door artiesten uit het land van herkomst.

Dat beiaard-concert maakt deel uit van een serie van 150 internationale liedjes, aangedragen door inwoners van de stad en bewerkt voor carillon. Meedoen kan nog. Vandaag draaien die om vrede, vrijheid, oorlog en alles wat daartussen zit. Uiteraard. Passend, ook. Die klokken luidden tachtig jaar geleden overal.

Potten pindakaas

In de Grote Kerk, onder het geklingel van de klokken in de toren, schuiven zo’n driehonderd Enschedeërs aan tafels die zijn klaargezet voor een vrijheidslunch. Brood nog in de zak, potten pindakaas, plakjes worst in cellofaan. “Dat vind ik nou leuk”, zei een in helder oranje gestoken dame. “Gewoon zoals thuis.”

Geen kouwe drukte, iemand die je nog niet kent vragen om de kaas even door te geven. Het leidt vanzelf tot een ontmoeting. De Oekraïense Veronika Tistechko en haar vader spelen en zingen liedjes uit het land dat zij ontvluchtten.

Estafette-vuur en de Vrijheidsstraat

Aansluitend wordt voor de Grote Kerk het bevrijdingsvuur ontstoken door het jongste lid van wielervereniging Het Oosten. Dat zit zo: in de nacht van 4 op 5 mei haalden een paar duizend lopers uit het hele land dat vuur op in Wageningen, de stad waar de Duitsers tachtig jaar geleden de capitulatie tekenden. Van daar is die vlam in een estafette naar ruim tachtig Nederlandse gemeenten gebracht.

Als rattenvangers van Enschede lokken de mannen en vrouwen van de Oosterbloaskapel omstanders van de Oude Markt via de Marktstraat naar en door de Walstraat. Aan het eind wordt die omgedoopt tot Vrijheidsstraat. Voor de gelegenheid en tijdelijk. Dat valt te verwachten, in elk geval. Een straat kan geen twee namen hebben en de Walstraat is onvervangbaar.

Maar dat dat tijdelijke straatnaambordje hier hangt en door een drag-queen wordt onthuld, is geen toeval. Ergens halverwege bevindt zich Café Stonewall, waar eind jaren 80 van de vorige eeuw homo’s de vrijheid pakten om zichzelf te kunnen zijn. Als er vandaag ergens op straat wordt gehost, dan is het daar.