Een groep van zo’n veertig vluchtelingen uit Oekraïne heeft afgelopen zaterdag een vreedzaam protest gehouden bij het Ei van Ko in het centrum van Enschede. Zij zijn het niet eens met de regeling die bepaalt dat vluchtelingen een vast bedrag betalen voor maaltijden, ook als ze deze niet nuttigen.
Vluchtelingen in Enschede moeten sinds 1 januari bijdragen aan de opvang door de landelijke Regeling opvang ontheemden Oekraïne (RooO). Zo betalen ze onder andere voor gas, water en elektra.
In Enschede zijn er twee opvanglocaties voor vluchtelingen uit Oekraïne. Bewoners van de Tesinkweide betalen een eigen bijdrage van €105 per maand voor gas, water en elektra, met een maximum van €210 per gezin. In de Noordmolen bedraagt de maandelijkse bijdrage voor zo’n 370 personen ruim €242 per persoon en maximaal €485 per gezin.
De maandelijkse bijdrage voor de vluchtelingen van de Noordmolen is veel hoger door de maaltijden die dagelijks worden aangeboden. “We vinden het niet erg om voor de faciliteiten te betalen, die gebruiken we ook dagelijks. Verder zijn we bereid om voor eten te betalen, als we het eten. Als we niet eten, willen we niet betalen”, legt de vertegenwoordigster van de groep uit.
Ook zijn er vluchtelingen op de Noordmolen die bijvoorbeeld moslim of vegetariër zijn, die andere dieet wensen hebben. “Op andere opvanglocaties hoeven de mensen niet te betalen voor maaltijden en kunnen ze zelf koken, waarom kan dat hier dan niet?”
Het college van B&W van Enschede liet in november in een brief aan de gemeenteraad al weten dat het veel weerstand verwachtte tegen een eigen bijdrage voor de maaltijdverstrekking. “We proberen rekening te houden met wensen en behoeften, maar de landelijke regeling stelt specifiek dat iedereen die werkt een eigen bijdrage betaalt voor het eten als dit vanuit de gemeente geregeld wordt. Ook als bewoners niet altijd mee-eten of zelf koken. Zo loopt bijvoorbeeld ook de eigen bijdrage voor gas, water en elektriciteit door als bewoners afwezig zijn”, vertelt senior-communicatieadviseur Johan Miener.
De optie voor de vluchtelingen om zelf te koken is volgens de gemeente ook niet haalbaar op de Noordmolen. “Het is een voormalig kantoorpand. Het gebouw is technisch niet zo in te richten dat er kookfaciliteiten kunnen worden gecreëerd voor de 370 bewoners. Ook uit oogpunt van brandveiligheid is dat niet mogelijk. Er zijn wel enkele kookplekken gerealiseerd waar mensen eenvoudige maaltijden kunnen bereiden of opwarmen met elektrische kooktoestellen.”
Bij de andere opvanglocatie in Boekelo is er wel gelegenheid voor bewoners om zelf te koken. Zij betalen alleen een eigen bijdrage voor gas, water en elektriciteit. Deze bewoners moeten zelf voor hun maaltijden zorgen en daar boodschappen voor doen.
Gemeente Enschede geeft aan mee te willen denken over een oplossing. “We begrijpen het standpunt dat enkele bewoners hebben. In goed overleg denken we ook mee om alternatieven mogelijk te maken, zoals het bewaren van maaltijden als bewoners aan het werk zijn en het kunnen opwarmen van maaltijden.”
De Oekraïners komen ook zelf met een voorstel in de vorm van een kaartensysteem, dat bij opvangcentra in Breda al ingevoerd is. Daar kunnen bewoners voor twintig euro een soort stempelkaart kopen, waarbij ontbijt één stempel is en andere maaltijden drie stempels. Met dit systeem willen ze de mogelijkheid creëren om zelf de keuze te maken in maaltijden. "Als dit niet mogelijk is kunnen we misschien ter plekke betalen met een bankpas. Of we kunnen kaarten maken, zoals bij het openbaar vervoer, die we zelf opwaarderen."
Vluchtelingen uit Oekraïne met een baan of eigen inkomsten moeten vanaf 1 juli 2024 maandelijks meebetalen aan hun opvang in een gemeente. Sinds 1 januari 2025 betalen ontheemden uit Oekraïne in de gemeentelijke opvang in Enschede voor gas, water en elektriciteit en voor eten, zoals de landelijke regeling voorschrijft. Gemeentes mogen niet afwijken van de vastgestelde bedragen.
Indien een Oekraïner verzuimt om de eigen bijdrage te betalen, wordt er volgens het college van B&W een deurwaarder ingeschakeld. In het uiterste geval leidt dat tot loonbeslag of tot beslag op goederen. De toegang ontzeggen tot de opvang is niet mogelijk.