Kan de noodopvang in Enschede deze zomer wel dicht? COA en oppositie wraken 'dramatische keuze', college bindt niet in

Omwonenden, ook wel de 'Noabers' genoemd, reageerden vorig jaar woedend toen de voormalige vliegbasis opnieuw als locatie voor asielopvang werd uitgekozen. Eerder was er ook al een noodopvang op het terrein gevestigd en daarna ook nog eens een crisisopvang in de oude vertrekhal. Meerdere afspraken over het einde van die opvang waren geschonden, waardoor het vertrouwen van de Noabers beschadigd was. Toen vorig jaar opnieuw de vliegbasis uit de bus kwam voor een tijdelijke asielopvang, is er gezegd dat dat tot maximaal eind juli zou duren. Echter zijn er deze keer geen harde beloftes gedaan, om te voorkomen dat deze bij vertraging weer verbroken zouden worden.

Geen harde datum in overeenkomst

En die vertraging aan de Parkweg kwam er. De grondwerkzaamheden die op de oude locatie van de Kooy-fabriek vragen meer tijd. Zo veel tijd, dat een opening van het azc in november op dit moment een reëlere schatting is. Deze zomer gaat in ieder geval niet lukken.

Het college heeft onlangs in een raadsbrief laten weten dat het wat de noodopvang betreft vasthoudt aan de einddatum van 24 juli. Vanaf die datum lopen vergunningen af en moet Hangar 18 leeg zijn. Het COA is niet te spreken over de voorgenomen sluiting van de noodopvang. Het bestuur van de vluchtelingenopvangorganisatie heeft in een brief aan de gemeente Enschede laten weten verrast te zijn. Hoewel het COA waarde zegt te hechten aan afspraken tussen het college en omwonenden van de noodopvang, wijst zij ook op de overeenkomst die met de gemeente is gesloten over de tijdelijke noodopvang.

Het COA heeft daarin een punt. In artikel 5 van deze overeenkomst, waarin de duur van de tijdelijke opvang is vastgelegd, staat namelijk niets over een harde einddatum. 'De bestuursovereenkomst loopt tot het moment dat een reguliere locatie voor 550 vreemdelingen in Enschede is geopend', staat in het contract. Of als de partijen samen tot die conclusie komen, bijvoorbeeld wanneer de noodopvang niet langer nodig is. Pas als de eerste asielzoeker zijn of haar intrek neemt in het azc aan de Parkweg, zou de noodopvang op het vliegveld gesloten worden.

Ook in de bestuursovereenkomst voor de permanente locatie aan de Parkweg worden geen harde data genoemd. Als de gemeente Enschede weigert om de vergunning voor de noodopvang in Hangar 18 te verlengen, zou het COA de het gebouw per 24 juli moeten verlaten. Maar dat is volgens het COA dus in strijd met de afspraak in de overeenkomst dat 'het gemeentebestuur zich binnen haar publiekrechtelijke verantwoordelijkheden inspant voor een zorgvuldige en voortvarende vergunningverlening.'

COA: 'Gevolgen zijn dramatisch'

Als het college de voorgenomen sluiting van de noodopvang doorzet zijn de gevolgen volgens het COA 'dramatisch'. "Het is op dit moment al nagenoeg onmogelijk om alle asielzoekers in Nederland opvang te bieden, laat staan humane opvang." Bijzondere aandacht vraagt het COA voor de ruim zestig schoolgaande kinderen die nu in de noodopvang verblijven, maar ook de statushouders die wachten op het moment dat zij een woning (in Enschede) kunnen betrekken.

Ten slotte zou een sluiting van de noodopvang, voorafgaand aan de opening van het azc aan de Parkweg, ook gevolgen hebben voor de 40 COA-medewerkers en een zelfde aantal beveiligers, vluchtelingenwerkers en cateringmedewerkers.

College: 'Opdracht was helder'

In de gemeenteraad is de verbazing groot. D66, PvdA, GroenLinks, SP en Volt hebben de brieven van het college en het COA maandagavond aangegrepen voor bespreking in het wekelijkse vragenuurtje. "Vinden wij het echt oké om weer met deze mensen te gaan slepen?", vroeg raadslid Linsey van der Veen (D66) namens deze partijen. Ook vroeg ze aandacht voor IOK De Globe, dat drie klassen met kinderen uit de noodopvang (tijdelijk) moet opdoeken.

Enkele partijen, waaronder indiener D66, roepen op om de tijdelijke noodopvang open te houden. Maar het college lijkt dat niet uit eigen beweging te doen. "Eigenlijk kan je het in dit soort situaties niet goed doen", aldus PvdA-wethouder Arjan Kampman. "We hechten waarde aan het nakomen van onze afspraken." Volgens hem was de opdracht van de gemeenteraad helder: een noodopvang voor maximaal een jaar en zoveel sneller als mogelijk is. Juist omdat het beter is om mensen niet te lang in een noodopvang te laten verblijven.

Emotioneel appèl

Volgens Kampman dringt het college al sinds augustus vorig jaar aan op spoedige werkzaamheden op de nieuwe azc-locatie. "Pas vier weken geleden hoorde ik dat de datum van 24 juli niet meer haalbaar was. Daarop heb ik direct een spoedoverleg aangevraagd." Hij vindt dat het COA verantwoordelijk is voor de planning en dat er nu een emotioneel appèl wordt gedaan op de gemeente. "Dit gebeurt wat mij betreft te gemakkelijk over de rug van kwetsbare mensen."

Het vertrouwen tussen de gemeente, het COA en het Rijk inzake asielopvang staat onder spanning, laat Kampman tussen de regels door weten. Mogelijk krijgt het verhaal nog een juridisch staartje, als het COA vasthoudt aan de tekst in de bestuursovereenkomst. De wethouder noemt het 'wrang' dat andere organisaties en vrijwilligers geconfronteerd worden met de gevolgen van de sluiting, maar dat het college 'niet lichtzinnig' tot deze conclusie is gekomen. "En als de raad het anders wil, dan heb ik daarvoor een opdracht van u nodig."