Nu in hotel, maar Enschede wil doorstroom statushouders in andere vorm: 'Vroege start met inburgering'
Om statushouders al in een vroeg stadium begeleiding te kunnen bieden, denkt de gemeente Enschede aan het oprichten van een zogeheten doorstroomlocatie. Zo'n verblijf zou voor de bewoners, die al in het bezit zijn van een verblijfsvergunning, een tijdelijke fase moeten overbruggen tussen het asielzoekerscentrum en een permanente woning in de stad. Maar er zijn meer uitdagingen op het gebied van asielopvang in Enschede: ook voor vluchtelingen uit Oekraïne moet de gemeente op zoek naar extra opvangruimte.
Asielopvang is een breed begrip, dat over verschillende groepen mensen gaat. Allereerst gaat het om asielzoekers. Daarvan worden er nu maximaal 550 opgevangen in de noodopvang op het vliegveld. Die verhuizen straks naar het AZC aan de Parkweg. En daar blijft het de komende jaren bij, is afgesproken tussen de gemeente, de provincie en de staatssecretaris. Daarnaast moet de gemeente statushouders (asielzoekers met een verblijfsvergunning) huisvesten. In het eerste halfjaar van 2024 gaat het in Enschede om 169 mensen (in heel 2023 waren dat er circa 400). Verder zal de stad ook moeten toewerken naar 900 opvangplekken voor Oekraïners, waarvan er tot nu toe ongeveer 580 zijn geregeld.
Vroege begeleiding
Hoe een doorstroomlocatie voor statushouders eruit komt te zien, daar heeft 'asielwethouder' Arjan Kampman (PvdA) nog geen idee van. "Het zijn verkennende ideeën. Ik kan me voorstellen dat het een bestaand pand is, maar dat hoeft niet. We nemen de komende periode de tijd om hierover na te denken." Het moet in ieder geval een betere oplossing bieden dan hotelkamers. Vorige week werd bekend dat het COA 17 kamers in hotel De Broeierd huurt om statushouders op te vangen.
Op dit moment verblijven er vijf in het hotel aan de Hengelosestraat. "Het gaat om mensen voor wie al een woning in Enschede in het verschiet ligt", aldus Kampman. Anders had hij er ook niet mee kunnen instemmen. "Ik wil niet dat mensen als postpakketten door het land worden gestuurd. In dit geval kunnen we als gemeente al vroeg beginnen met een stukje kennismaking, begeleiding en inburgering."
In de praktijk zullen ze zo'n 8 weken in De Broeierd verblijven. Dat moet voor een beetje verlichting zorgen in de asielzoekerscentra, waar de druk hoog is en volgens cijfers van het COA 25 procent van de plekken wordt bezet door een statushouder. "Als genoeg gemeenten dit doen, gaat het om een paar honderd plekken extra."
Politieke onwil
Voor een deel krijgen statushouders - ook in Enschede - een huurwoning toegewezen. Het gaat uiteindelijk om zo'n 3 procent* van alle door corporaties verhuurde woningen in de stad. Daarop klinkt vanuit de samenleving - onder meer op social media - kritiek. En de bewoordingen die daarbij soms gebruikt worden zijn niet mals. Wethouder Kampman ziet het met lede ogen aan. "Ik begrijp best, als je de hele week hard werkt en gebukt gaat onder de stijgende kosten en andere problemen, dat er frustratie is."
Noodopvang vliegveld
- Bij Hangar 11 op de oude Vliegbasis Twenthe verblijven volgens de meest recente cijfers 502 asielzoekers in de noodopvang. Daarvan is 86% een man. Landelijk is dat 73%. In een eerdere uitleg verklaarde het COA het verschil doordat het bij de hangar lastiger is om gezinnen op te vangen dan op de beoogde azc-locatie aan de Parkweg.
- In de noodopvang verblijven 63 minderjarigen.
- De meeste bewoners komen uit Syrië (46%), andere nationaliteiten zijn Turks (10%), Eritrees (3,8%), Irakees (4,2%), Jemenitisch (6,8%) en Somalisch (6,6%).
- Van 76 bewoners (15%) is bekend dat zij Nederland moeten verlaten voor hun land van herkomst of een ander Europees land (Dublin-regel).
- In de noodopvang op het vliegveld verblijven 55 statushouders (11%), die dus al een verblijfsvergunning hebben.
Maar het moet Kampman van het hart: hij vindt het pertinent fout dat die frustratie (en de manier waarop) zich richt op bijvoorbeeld statushouders. "Het is niet zo dat statushouders voor de druk op de woningmarkt zorgen. Zij vormen maar een klein deel van alle woningzoekenden." De wethouder zegt al jaren in Den Haag politieke onwil te bespeuren bij het bieden van oplossingen. En die gaan wat hem betreft zowel over het beperken van de instroom als het zorgen voor voldoende huisvesting en woningen.
Creatieve oplossingen
Als het om oplossingen gaat, wil Kampman binnen zijn eigen mogelijkheden in Enschede wel zijn nek uitsteken. Onder meer met het realiseren van een doorstroomlocatie voor statushouders, nu de druk op de woningmarkt groot is. En ook bij extra huisvesting voor Oekraïners wordt er over creatieve oplossingen nagedacht. Die gedachten gaan verder dan een kamer in een oud kantoor van de gemeente, zoals nu in De Noordmolen.
"We willen iets neerzetten dat niet alleen kwantitatief, maar ook kwalitatief goed is", zegt Kampman. Iets waar de gemeente langer mee door kan en dat mogelijk ook voor andere doelgroepen geschikt zou kunnen zijn als huisvesting, als de instroom weer afneemt. Een potje met geld is er mogelijk al, nu de gemeente Enschede miljoenen overhoudt aan de Rijksbijdrage voor de Oekraïne-opvang.
* Het gaat hier om alle vrijkomende huurwoningen van corporaties. Aannemelijk is dat het percentage iets hoger ligt als alleen wordt gekeken naar woningen tot de zogeheten aftoppingsgrens (maandhuur tot 650,43 euro). Die vraag is uitgezet, maar op het moment van publicatie is er nog geen antwoord.
