Sander Schelberg, burgemeester van Hengelo, in 1Twente het Jaar: ‘Heb oog voor het verdriet van de ander’

Hij is devoot katholiek en doordrongen van het belang van ‘caritas’, de zorg voor anderen. Hij is VVD’er, maar min of meer per ongeluk. Het soms bijna banale optimisme van partijgenoten - ‘We leven in een prach-tig land’, waar 120.000 Nederlanders afhankelijk zijn van voedselbanken - heeft bij hem diepe wortels; doemdenken past niet bij de verrijzenis. Liberalisme vertaalt zich voor hem in begrippen als menselijke maat, algemeen belang, solidariteit en de ruimte om te zijn wie je wilt zijn.

‘Meningendieet’

Je zou Schelberg een vat van tegenstrijdigheden kunnen noemen. Hij relativeert veel en graag, maar is allesbehalve relativistisch. Als er in zijn optiek echt iets aan de knikker is, trekt hij alles uit de kast en geeft ongezouten zijn mening. Terwijl hij zichzelf, enigszins moe van de stortvloed aan meningen die over de wereld wordt uitgestort, op een ‘meningendieet’ heeft gezet.

Hengelose raadsleden vinden hem nog weleens kleurloos; dat is zowel een compliment, want kleurloos is ook onpartijdig, als een verwijt: het college komt met te weinig, er is nauwelijks iets om over te praten. Maar Schelberg’s tolerantie voor partijpolitiek in de raadszaal is laag. Het gaat om de stad. Als die notie uit het oog dreigt te verdwijnen, krijgt hij iets van een strenge schoolmeester die zijn klas tot de orde roept. Soms verbaal, vaak ook non-verbaal.

Het moet om de stad gaan

Schelberg is een waardengedreven man. En daarin is hij uitgesproken. Maar hij is ook veel meer (lokaal) bestuurder dan politicus. Eerder een verbinder dan iemand die de tegenstellingen zoekt. Een stad als Hengelo maakt politiek voor hem bovendien veel concreter dan de abstractie van het Haagse bestuur. “Socialistisch asfalt bestaat niet. Liberale lantaarnpalen ook niet.” Anders gezegd: iedereen woont in een gemeente, niemand in ‘het rijk’. Daar - in de lokale gemeenschap - wordt beleid concreet.

Daarbij moeten de geluiden uit alle politieke windstreken de ruimte krijgen, maar wel met het oog op de stad en haar inwoners. Oeverloze herhalingen van partijstandpunten en elkaar vliegen afvangen in een raadszaal horen daar wat hem betreft niet bij.

De jongste burgemeester van het land

Schelberg is inmiddels 21 jaar burgemeester en nadert het aantal dienstjaren van zijn vader, die de ambtsketen 25 jaar lang in Weerselo droeg. Bij zijn eerste ambtsperiode was hij (36) de jongste burgervader van Nederland, een stokje dat hij overnam van Onno van Veldhuizen, de voormalige burgemeester van Enschede. En doorgaf aan Arjen Gerritsen, tot voor kort burgemeester van Almelo.

Vriendschap en broederschap

Van Veldhuizen was destijds burgemeester van Hoorn, de buurgemeente van Schermer, waar Schelberg begon. De twee hadden een klik en werden vrienden. Schelberg tipte Van Veldhuizen toen de burgemeesterspost in Enschede vacant werd. “Je moet solliciteren, dat wordt leuk!” De rest is geschiedenis, waarbij Schelberg niet gezegd wil hebben dat hij de motor achter die hernieuwde samenwerking was. Na Van Veldhuizen trad Theo Bovens aan als waarnemer. En ook Bovens blijkt een ‘broeder’ van Schelberg.

De twee kennen elkaar al jaren; beiden zijn lid van de enige bestaande ridderorde die het Vaticaan ooit instelde: die van het Heilig Graf van Jeruzalem.

Hoofddoelstelling van die ridderorde van het Heilig Graf van Jeruzalem is de bescherming van christenen in het ‘heilige land’, dat heel Palestine omvat, Israël, maar dus ook de bezette gebieden Gaza en de Westelijke Jordaanoever. Een sollicitatieformulier voor die orde bestaat niet (Schelberg: “En als die er zou zijn, zou je het niet worden.”). Je moet ervoor worden uitgenodigd.

Siemens en Oekraïne-opvang

Het laat iets zien van een wellicht onvermoed activisme dat er in Schelberg schuilt. “Je moet opvallen bij die orde door wat je doet, in de rooms-katholieke caritas aan dat heilige land, om zo’n uitnodiging te krijgen.” Een vergelijkbaar activisme legde hij aan de dag bij de dreigende verdwijning van Siemens uit ‘zijn’ Hengelo. En daarmee de teloorgang van banen en bestaanszekerheid voor vijfhonderd gezinnen.

Siemens schreef zwarte cijfers, maar dat is voor huidige multinationals geen reden om een bedrijf met rust te laten. Schelberg ging ervoor liggen. “Dat gaat niet gebeuren”, beloofde hij. Daar was over nagedacht, maar er zat ook enige bluf bij. Het kostte hem een jaar praten, maar hij wist het bedrijf voor de stad en de regio te behouden.

Nog een voorbeeld: Hengelo vangt een kleine 500 Oekraïners op, ‘tegen de verdrukking in’. De meningen over opvang van alle soorten vluchtelingen zijn in Hengelo even verdeeld als die in de rest van het land. Schelberg: “Dat gaat hartstikke goed en daar ben ik heel erg trots op.” Hijzelf speelde een centrale rol in die opvang en de manier waarop die in de stad vorm kreeg.

Oog voor het verdriet van een ander

In 1Twente het Jaar sluit Schelberg af met wat Harrie Smeets, bisschop van Roermond en een vriend, hem meegaf. Een advies ‘in tijden van polarisatie’. “Heb altijd oog voor het verdriet van een ander. Dat betekent: leef je in in een ander. Daar wordt jij rijker van, maar het begrip voor een ander zit daar ook in.”

Of je daar dan ook onmiddellijk wat mee moet? “Wat je daarmee doet, is twee”, zegt Sander. “Leef je eerst maar eens in.”

Harrie Smeets was al enkele jaren ernstig ziek en overleed op 21 december jongstleden, enkele uren na het gesprek met Schelberg in 1Twente het Jaar. Alle afleveringen van het eindejaarsprogramma van 1Twente zijn online terug te kijken, zowel op de website als op YouTube.