Enschedese energiedoelen zijn onhaalbaar (en dus gaat het straks tóch weer over windturbines)
Zelfs als alles meezit, gaat de gemeente Enschede haar eigen energiedoelen voor 2030 niet halen. Het elektriciteitsnet zit 'vol'. Zo vol, dat het niet mogelijk is om grote zonnevelden aan te sluiten. Ook niet als het provinciebestuur van gedachten verandert en toch toestemming verleent. De geesten worden langzaam rijp gemaakt voor meer windturbines in het buitengebied van Enschede. Het is een discussie die in ieder geval op korte termijn gevoerd zal worden in de gemeenteraad.
Logisch bekeken is de boodschap van het college in een brief aan raadsleden geen verrassing. De gemeente Enschede heeft zichzelf duurzaamheidsdoelen opgelegd die vooral met wind- en zonne-energie bereikt moeten worden. Netbeheerder Enexis gaf eerder al aan dat er mede door deze ontwikkelingen problemen op het elektriciteitsnet dreigen. En daar komt bij dat de regels rondom zonneparken en windturbines door de provincie zijn aangescherpt.
Vooral dankzij Twence
Er spelen momenteel twee dingen. Binnen de werkgroep Regionale Energiestrategie Twente hebben gemeenten (niet-bindende) afspraken gemaakt over hun gezamenlijke energieplannen voor 2030. Daarnaast heeft Enschede in de eigen Energievisie vastgelegd dat het aandeel duurzame energie in hetzelfde streefjaar minstens 16,6 procent van het energieverbruik moet zijn. De weg daarnaartoe is overigens ook de bijdrage van Enschede aan het regionale energieplan, de RES.
Op dit moment wordt 10 procent van het verwachte energieverbruik in 2023 'duurzaam' opgewekt. Het overgrote deel daarvan is een doorberekening van het Enschedese aandeel in de afvalenergiecentrale van Twence op de Boeldershoek. Alle bestaande zonnepanelen op de daken van woningen vormen samen slechts 1,75 procent van het totale energieverbruik in 2030, alle bestaande grootschalige zonneprojecten (bedrijfsdaken en zonneparken) zijn samen 1,38 procent.
Pijplijnprojecten
Als de duurzaamheidsdoelen heilig zijn - en dat geldt in woord zeker voor raadsfracties als GroenLinks, Volt, D66, PvdA en ChristenUnie - dan moet er de komende zeven jaar dus nog heel wat gebeuren. Op dit moment zijn er in de gemeente Enschede voorbereidingen of plannen getroffen voor dertien zonneparken. De meeste van deze zogenoemde 'pijplijnprojecten' zijn klein (zoals het plan bij de Stokhorstvijver) en dragen dus relatief weinig bij aan energiedoelstelling.
Een project dat zeker een grote bijdrage kan leveren is de meer dan 40 hectare aan zonnepanelen in buurtschap Broekheurne. Voor het plan - dat na lang onderhandelen in de buurtschap tot stand kwam - is zelfs al een aansluitgarantie van Enexis. Op voorbehoud van een vergunning lijken er dus geen obstakels zijn.
Maar uitgerekend deze zomer is er door de Provinciale Staten van Overijssel besloten dat er geen zonneparken op landbouwgrond meer worden toegelaten. Net als zijn Twentse collega's is duurzaamheidwethouder Niels van den Berg 'not amused' met deze beperking. Niet alleen omdat het plannen in de wielen rijdt, maar ook omdat er in Broekheurne volgens hem een lang en zorgvuldig proces is gevolgd om tot het zonnepark te komen.
In een zienswijze heeft hij het provinciebestuur gevraagd om daar rekening te houden. Of dat gebeurt is de vraag. "Er zijn al een aantal uitzonderingsgronden op de nieuwe regel", aldus gedeputeerde Tijs de Bree. Een van die uitzonderingen is wanneer een zonnepark niet groter dan 2 hectare is, dan mag het dus wel op landbouwgrond. "En er wordt gewerkt aan een overgangsregeling voor projecten waarvan de vergunningprocedure of inspraak al is geweest."
Stroomnet zit vol
De vraag is nog even of het zonnepark in de Broekheurne daar formeel aan zal voldoen. Zo niet, dan loopt Enschede bijna net zo veel opwekcapaciteit mis als alle zonnepanelen op bedrijfsdaken en zonneparken op dit moment tezamen. Bovendien kunnen nieuwe grote zonneparken op basis van de provinciale regels in de toekomst vrijwel uitgesloten worden. Dat geldt waarschijnlijk ook voor de twaalf andere 'pijplijnprojecten', schrijft het college aan de gemeenteraad.
Dat heeft dan weer niets te maken met de provinciale regels, omdat het vooral kleine zonnevelden zijn. Het probleem is dat deze projecten geen garantie voor aansluiting op het stroomnet hebben. Die zal er de komende jaren ook niet komen. Het stroomnet zit 'vol'. Er is geen grootschalige invoer en afname meer mogelijk. Anders gezegd: er is geen stopcontact voor de stekker van grote zonnedaken en zonneparken.
Piekmomenten
Het hoogspanningsnet van TenneT piept en kraakt, net als het middenspanningsnet van Enexis. Doordat zonnepanelen en windturbines elektriciteit terugleveren is er tweerichtingsverkeer op het stroomnet ontstaan. Dat zorgt voor een grotere belasting. Bovendien neemt de vraag naar elektriciteit toe door onder meer elektrische auto's, warmtepompen en inductiekookplaten.
Lees verder onder de afbeelding.
De piekmomenten van het aanbod van elektriciteit (overdag, in de zomer) komen niet overeen met de piekmomenten van de vraag ('s avonds, in de winter). Daardoor dreigt steeds vaker overbelasting van het stroomnet, wat uiteindelijk weer (grote) stroomstoringen kan veroorzaken.
De enige oplossing is meer capaciteit creëren, maar dat moet bijna in het hele land. TenneT en Enexis hebben hun handen dus vol en wachtlijsten worden langer. De verwachting is dat binnen een paar jaar ook op het laagspanningsnet problemen ontstaan, dus dat ook nieuwe aansluitingen en uitbreidingen in woonwijken stagneren.
Besparing en energiehubs
De gemeenteraad zal binnenkort een ongemakkelijk gesprek moeten voeren over de voortgang van de energiedoelen. Ongemakkelijk, omdat er maar één concrete oplossing wordt aangedragen voor het behalen van doelstelling rond 2030 en dat is het toestaan van meer windturbines op het grondgebied van Enschede.
Op dit moment heeft de gemeente - in afwachting van nieuwe landelijke afstandsnormen - zoekgebieden voor twee tot drie windturbines aangewezen ten zuiden van Usselo. Als alles meezit komt Enschede niet verder dan 15,8 procent duurzame energie in 2030. Dat is inclusief twee tot drie windturbines, het zonnepark in de Broekheurne en een zonnedak boven de parkeerplaats bij IJsbaan Twenthe.
Zolang de gemeenteraad niet bijstuurt zet het college in op energiebesparing. Immers, hoe minder energieverbruik er is in 2030 hoe groter het aandeel duurzame energie. Ook wordt gekeken naar zogeheten 'energiehubs'. Dat zijn kleine netwerken op bedrijventerreinen waar opgewekte elektriciteit niet wordt teruggeleverd aan het stroomnet, maar direct op het terrein zelf wordt gebruikt.
Meer windturbines?
Door twee extra windturbines ergens in het buitengebied te plaatsen kan het 'gat' tot aan de doelstelling van 16,6 procent duurzame energie worden opgevuld. De ontwikkeling hiervan duurt (mede vanwege de benodigde aansluiting) zo'n zeven jaar en dat is net na de 'deadline'.
De vraag is echter of de gemeenteraad voor het plaatsen van meer windturbines te porren is. Voor Burgerbelangen en VVD is er met de huidige zoekgebieden al meer dan genoeg gedaan, maar coalitiepartners PvdA en ChristenUnie hameren op de energiedoelstellingen. Uiteindelijk is er ook nog de kans dat de provincie zelf gaat ingrijpen.
'Verhouding niet volgens afspraak'
"Volgens de Energiewet heeft dat altijd gemogen", zegt gedeputeerde Tijs de Bree. En dat klopt: de provincie is bij projecten met meer dan één windturbine al het bevoegd gezag. "In de RES hebben we afgesproken dat gemeenten eerst zelf zoekgebieden aanwijzen. Dat hebben de meeste gemeenten nu gedaan."
Nu alle plannen op tafel liggen blijkt de verhouding zon-wind respectievelijk zo'n 75%-25%. "In de RES hebben we afgesproken dat dit ongeveer 40-60 zou moeten zijn", aldus De Bree. In hun zienswijze hebben de veertien gemeenten de 'afspraak' betwist. De vrees bij gemeenten is dat de provincie zelf het heft in handen neemt als er concrete windprojecten worden aangemeld.
Gerelateerd
