Nieuwe PLANETART-baas over toekomst Enschedese underground-hub: ‘Meer kunst, minder vastgoed’

Bertling is de opvolger van Kees de Groot, mister GOGBOT, een icoon in de wereld van de alternatieve kunst in Enschede. En ver daarbuiten. Waar De Groot op z’n minst het imago van de tegencultuur met zich meedraagt - visionair en een tikje enfant terrible -, lijkt Bertling twee werelden te vertegenwoordigen: die van de bevlogen kunstenaar en pragmatische ondernemer.

Snijvlak van tijdperken

De wisseling van de wacht bij PLANETART lijkt zich te voltrekken op het snijvlak van twee tijdperken van de organisatie. Pionier De Groot trok GOGBOT uit de grond, bouwde dat uit tot een toonaangevend festival (iets dat een beetje aan Enschede zelf voorbijgaat) en tuigde een organisatie op om dat te dragen.

Subsidie en professionalisering

Twee jaar geleden kreeg de organisatie een grote landelijke subsidie vanuit wat heet ‘de Culturele basisinfrastructuur’ (BIS) om GOGBOT nog verder te ontwikkelen. Tamelijk uniek; zoveel instellingen zijn er niet die in aanmerkingen komen voor een ‘BIS’ en vaak gaat het dan om gevestigde instituten. GOGBOT was een vreemde eend in die bijt.

De organisatie moest wel professionaliseren. Er kwam een Raad van Toezicht; waar activiteiten jarenlang dreven op (bijna alleen maar) vrijwilligers, kwamen er ook betaalde krachten; er was een uitgebreider huishoudboekje nodig.

Kansen: het Stationsplein

Tegelijkertijd kwamen er kansen. De gemeente wilde beleid voor broedplaatsen, er kwam een pand beschikbaar aan het Stationsplein, kunstenaars uit de tech- en media-scene zochten ateliers, de droom van een museum voor hun werk werd mogelijk, de community rondom de scene groeide.

Eind mei bleek de combinatie van dat alles te hoog gegrepen. PLANETART had alleen financiering voor GOGBOT en was gedwongen alle andere activiteiten af te stoten. Een pijnlijke les, erkenden Kees de Groot, RvT-lid Willem Jaar Zwart en ook bijna-directeur Bertling. “Ik vind het verschrikkelijk. Dit is geen mooie situatie”, zegt hij in 1Twente Vandaag. “Men greep de kans, maar de organisatie was nog niet klaar. Het is niet gelukt.”

Broek op de groei

Tegelijkertijd kon het maar zo zijn dat Bertling op het juiste moment instapt. Hij heeft jaren in Enschede doorgebracht en kent de mensen, de verschillende art-clubs aan het Stationsplein hebben het belang van broedplaatsen zichtbaar gemaakt en eromheen is een grote community ontstaan. De broek die PLANETART aanhad was kennelijk nog te groot, maar de meeste kindjes groeien er vroeg of laat wel in. Als je ze maar wat zorg geeft.

Artistiek èn zakelijk

In het geval van PLANETART gaat dat om de ontwikkeling van de zakelijke kant, zonder een grammetje in te boeten aan artistieke zeggingskracht. En om verbinding met de gemeenschap van makers, creatievelingen en belangstellenden in de stad. Liever gezegd: het herstel daarvan. Want het plotselinge einde van de plek aan het Stationsplein is die gemeenschap rauw op het dak gevallen.

Bertling paart kunstenaarschap aan zakelijke ervaring. “Dat was, denk ik, ook een belangrijke reden om met mij in zee te gaan.” Hij moet zich nog inlezen en -werken, maar heeft al wel een beeld van wat zijn missie wordt: “Meer kunst, minder vastgoed.”

‘Bijna familie’

En over de mensen: “Het zijn vrienden van me. Ik voel met hen mee.” Financiële ruimte om te ondersteunen is er niet. Maar dat betekent niet dat Bertling langs de zijlijn blijft staan, zoals het geval was toen de moeilijkheden zich begonnen af te tekenen en hij in een sollicitatieproces zat. “Dat was heel raar. Dan wil je in het veld staan.”

Hij had donderdagmiddag de eerste ontmoeting moet het team van PLANETART. De hernieuwde kennismaking is begonnen, ook met die veel bredere groep creatievelingen waarvan hij er velen kent. “Dat is het mooie aan de kunstwereld: je bent niet alleen vrienden, je bent bijna familie. Dan heb je ook dit soort dingen. Maar ik ga er alles aan doen om ervoor te zorgen dat het goed komt.”

Enschede is wat Bertling betreft stad bij uitstek voor wat hem te doen staat. “Dit is al jaren een super-creatieve stad. Ik heb in veel landen mensen ontmoet die hiernaartoe zijn gekomen om creatief bezig te zijn. Ik weet niet hoe Enschede dat doet, maar de sfeer is er.”