Van meer dan 1.200 ondervraagde Twentenaren uit het I&O-onderzoek Kiezen in Stad & Land wil 56 procent op een kandidaat-Kamerlid uit de regio stemmen.
'Verwant voelen met'
Martin Rosema, politicoloog aan de Universiteit Twente, is verrast door dat hoge percentage. Er is nu echt behoefte aan een stem uit de eigen regio. De kiezer wil zich weer vertegenwoordigd voelen. Nu meer dan ooit. Rosema: Je stemt op iemand waar je je verwant mee voelt. Dat geldt voor iemand uit de regio, maar bijvoorbeeld ook voor vrouwen en homo s.
Woorden, geen daden...
Hoewel meer dan de helft van de Tukkers op een regionale kandidaat zou willen stemmen, gaat maar 30 procent dat ook daadwerkelijk doen. Mensen kennen de regionale kandidaten niet goed.
Omtzigt
Zo n kies voor de eigen regio-campagne werpt soms z n vruchten af. CDA er Pieter Omtzigt werd in 2012 met 36.750 voorkeursstemmen gekozen. Twee derde van die voorkeursstemmen kwam uit deze regio.
16.000 voorkeursstemmen nodig
Als meer Twentse kandidaten op basis van voorkeursstemmen gekozen moeten worden, dan zijn daar naar verwachting 16.000 van deze voorkeursstemmen voor nodig. Politieke partijen houden volgens politicoloog Rosema wel rekening met de woonplaats van hun kandidaten. Maar de versplintering in de politiek helpt niet mee.
Van partijen met gemiddeld zo n 15 zetels kun je niet verwachten dat er namens elke partij een Tukker in de Tweede Kamer komt.
Campagne in regio
CDA'er Omtzigt is in deze regio nu de bekendste regionale kandidaat. Het kan dus wel. Ook VVD er Krijn Lock, op een onverkiesbare plaats 59, gaat in de aanloop naar 15 maart regionaal flink campagne voeren. De kandidaat woont in Den Haag, maar staat op de lijst voor Enschede. De plek waar zijn roots liggen én waar hij zijn netwerk heeft.
Lock: Met Han ten Broeke nu nog op plek 9, heb ik plek 59 gekregen. De partij heeft tegelijkertijd aangegeven veel vertrouwen in mij te hebben voor de toekomst.
Partijen spreiden kandidaten
Politieke partijen werken dus aan de spreiding van hun kandidaten over de regio s. Maar de nettowinst in zetels is gering. Politicoloog Rosema: De meeste mensen brengen een voorkeursstem uit binnen een lijst waar ze sowieso al op wilden stemmen. Het is niet moeilijk om regionale kandidaten op de lijst te hebben, wel om ze in de Tweede Kamer te krijgen.
Het CDA wil toe naar een nieuw kiesstelsel waarbij kiezers bij de landelijke verkiezingen zowel op een landelijke kandidaat als op een kandidaat uit de eigen regio kunnen stemmen. Omtzigt: Regionale kandidaten hebben meer binding met de eigen achterban; zij zijn als het ware meer directe volksvertegenwoordigers.
Twentse onderwerpen in Den Haag
Volgens Omtzigt is zijn Twentse achtergrond voor driekwart van de politieke dossiers niet van belang. Maar het Tweede Kamerlid schudt zo een paar voorbeelden uit zijn mouw om aan te geven dat politici uit de regio wel belangrijk zijn. Kleine scholen, bijvoorbeeld.
Omtzigt: Als je die sluit in grote steden heeft het één effect. Maar als je de laatste kleine school van een dorp sluit, dan doe je op termijn feitelijk de kern dicht. Dat moet ik in Den Haag echt uitleggen. Of de rechtbank in Almelo. Hierbij ging het niet alleen om werkgelegenheid, maar ook om bereikbaarheid van het recht in de regio. Voor deze dossiers is het wel handig als er Twentse politici zijn.
Regionale vertegenwoordiging wordt steeds belangrijker, zegt ook VVD'er Lock. Het kandidaat-Kamerlid woont doordeweeks in Den Haag, waar hij werkt als dreigingsanalist in de inlichtingen en veiligheid. Elk weekeinde komt hij terug naar Twente.
Bewust op lijst in Enschede
Die plek op de lijst in Enschede is een bewuste keuze. De aandacht in politiek Den Haag is kortstondig en opportuun. Regio s zoals Twente, Limburg en Brabant schreeuwen om aandacht. Als je als partij geen lokale feeling hebt, dan trek je uiteindelijk aan het kortste eind.
Twee derde van de Tweede Kamerleden komt nu uit de Randstad. En dat lijkt de Twentse kiezer in de provincie nu te voelen. Driekwart van de Twentse kiezers vindt dat landelijke politici zich meer onder de mensen in de regio moeten begeven.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en TV Enschede FM. Foto: Carlo ter Ellen