Plastisch chirurg over vuurwerkletsel in Enschede: 'Ik wist niet wat me overkwam'

Toen hij eind 2009 verhuisde van het VU Medisch Centrum in Amsterdam naar het Medisch Spectrum Twente, in zijn geboorteplaats Enschede, schrok plastisch chirurg Oscar van Kooten enorm van de heftigheid van het vuurwerk. Dat jaar had hij meteen dienst tijdens oud en nieuw. "Met een collega was ik twee dagen non-stop in de weer met vuurwerkslachtoffers. Ik wist niet wat me overkwam. Ik zag vooral mensen met vingers en handen eraf, bijna altijd als gevolg van het afsteken van illegaal vuurwerk. Dat is hier veel heftiger." Van Kooten vertelt dat de helft van de letsels voorkomt bij jongeren onder de 18 jaar, hoofdzakelijk bij jongens.

Van Kooten zag tijdens drie jaarwisselingen de slachtoffers binnenkomen. "De mensen zijn volledig van de kaart."

Van Kooten zag tijdens drie jaarwisselingen de slachtoffers binnenkomen. "Het verhaal dat je ze vertelt gaat op dat moment het ene oor in en het andere weer uit. Soms is er gedronken. De wond die zo'n vuurwerkbom aanricht is vies door het kruid en zit soms vol zand. De mensen zijn volledig van de kaart."

Vingers weg
Als een slachtoffer weer enigszins bij z'n positieven is, komt het moment waarop de ingrijpende gevolgen beginnen door te dringen. Van Kooten: "Als het verband eraf gaat en iemand ziet dat de duim, halve hand of een aantal vingers is verdwenen, valt het kwartje. Dan realiseert men zich de functionele beperkingen. Kun je plots zelf je broek niet meer aantrekken of de schoenveters strikken. En dringt het begeleidend letsel door, zoals psychische en relationele problemen. En komt het besef van een lang traject dat is te gaan. Soms moet iemand ander werk zoeken of zijn thuis aanpassingen nodig. Dat hakt er allemaal enorm in."

De jongeren hebben geen idee wat ze weggooien, zegt Van Kooten. "Een deel van hun toekomst als gevolg van blijvende invaliditeit. Als een duim weg is geblazen, betekent dat 25 procent invaliditeit. Mis je twee vingers, dan is dat 30 procent."

Hoge kosten
Van Kooten vindt het stadsgesprek over vuurwerk en het burgerbesluit dat daar mogelijk uit voortkomt, een prima initiatief. "Oud en nieuw is niemandsland. Dan mag je helemaal losgaan, met als gevolg dat je je vingers eraf blaast. Dat leidt niet alleen tot ernstig letsel, trauma's en drama's, maar ook tot gigantisch hoge kosten. Mensen kunnen soms niet meer deelnemen aan het arbeidsproces. We moeten een keer stoppen met doen alsof vuurwerk afsteken normaal is. Het genot van het afsteken weegt niet op tegen de schade die het aanricht", aldus de chirurg.

Van Kooten zoekt in elk geval naar manieren om zijn boodschap onder de aandacht te brengen. "Ik wil vertellen dat je eerder slachtoffer bent dan je denkt, ook al steek je legaal vuurwerk af. Er hoeft maar een vonkje te waaien in een doos vol vuurwerk naast je op straat."

Maatregelen
Dat maatregelen nodig zijn, staat voor de plastisch chirurg buiten kijf. Hij doet zelf een aantal suggesties. Van beter toezicht en strenger controleren tot een uitgebreide cursus voor het afsteken van vuurwerk.

Oscar van Kooten wijst ook op Australië en Hongarije, waar het privé afsteken is verboden en waar dat centraal gebeurt. "De politie zou ook tassen en rugzakken moeten kunnen controleren. En forse boetes uitdelen als er zwaar illegaal vuurwerk in zit. Het moet pijn doen, want dan willen ze wel stoppen."

Betere voorlichting vindt Van Kooten ook nodig, liefst door iemand die uit ervaring kan vertellen wat het leed is en de gevolgen zijn. En tevens zichtbaar maken wat de kosten zijn.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en TV Enschede FM - Foto: Frans Nikkels