Je bekijkt nu een artikel uit het archief
Dit artikel is niet geoptimaliseerd voor de huidige 1Twente-website. Hierdoor kan het voorkomen dat de opmaak wegvalt, er media ontbreekt en/of metadata incorrect is.
Nieuws
Enschede
Stadsarchief Enschede | Een kijkje bij de Fabrieksschool
Om de aandacht te vestigen op het noeste werk van de vrijwilligers van het stadsarchief plaatst 1Twente Enschede een serie van twaalf oude foto's, gekozen door twaalf vrijwilligers. Ze leggen ook uit waarom juist deze foto gezien moet worden. Dit keer is het de beurt aan Hilde Agterbos.
In de beeldbank van het Stadsarchief stuitte ik op deze bijzondere klassenfoto. Een glasnegatief uit een serie van tenminste drie: een gemengde klas, een klas met meisjes achter de naaimachine en deze: een jongensklas van de Fabrieksschool. Een
Op het schoolbord staat met grote sierletters geschreven: Teekenen 1c - Fabrieksschool - 17 October 1866. Uit archiefstukken weten we dat dat niet de datum van deze opname kan zijn, maar de opname zal niet lang daarna gemaakt zijn.
Op 17 oktober 1866 besloten vijftien Enschedese textielfabrikanten en dominee Evers van de Nederlands hervormde kerk om 'iets te doen voor de verstandelijke en redelijke ontwikkeling der jeugdige arbeiders'. Lang niet ieder kind kon destijds lezen en schrijven. School was duur en de tijd kon beter besteed worden: werken leverde juist geld op. Formeel onderwijs, zeker op middelbaar of hoger niveau, was voorbehouden aan de hogere bevolkingsklassen. Daarvoor hadden de fabrikanten in 1864 al de Twentsche Industrie- en Handelsschool opgericht, de eerste echte middelbare school in Nederland, waar het kader voor hun bedrijven werd opgeleid.
Maar de fabrikanten waren ervan overtuigd dat hun onderneming ook zou profiteren van 'bekwame, goed ontwikkelde fabrieksarbeiders.' Dus was in 1866 het doel: 'het geven van gewoon en meer uitgebreid lager onderwijs aan kinderen die in de fabrieken werkzaam zijn'. Kinderen tussen de 10 en 14 jaar volgden de lessen vóór 09.00 uur, vier dagen in de week.
In 1872 bezat de Fabrieksschool een eigen gebouw aan de Noorderhagen en de lessen werden flink uitgebreid. Voor meisjes kwam er brei-, naai- en kookles. De jongens kregen zoals op de foto goed te zien is, les in tekenen, natuurkunde en werktuigbouw. Bijzonder was vooral dat de fabrikanten deelname aan de lessen van de Fabrieksschool als voorwaarde stelden voor het verkrijgen van een baan in de textielfabrieken. En omdat men pas op de Fabrieksschool werd aangenomen na het doorlopen van de lagere school, bleek deze regel zó te werken dat kinderarbeid onder 12 jaar nauwelijks meer voorkwam in de Twentse fabrieken. Toen het verbod op kinderarbeid in 1874 inging, telde de Fabrieksschool 583 leerlingen, onder wie slechts vier beneden de wettelijke leeftijd.
Vrijwilligers van het stadsarchief kiezen een foto voor in de krant. Dit is de elfde in de serie. Zelf grasduinen in het beeldarchief van de stad kan ook: stadsarchief.enschede.nl/00002/beeldbank.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en TV Enschede FM. - Foto: Stadsarchief
Op het schoolbord staat met grote sierletters geschreven: Teekenen 1c - Fabrieksschool - 17 October 1866. Uit archiefstukken weten we dat dat niet de datum van deze opname kan zijn, maar de opname zal niet lang daarna gemaakt zijn.
Op 17 oktober 1866 besloten vijftien Enschedese textielfabrikanten en dominee Evers van de Nederlands hervormde kerk om 'iets te doen voor de verstandelijke en redelijke ontwikkeling der jeugdige arbeiders'. Lang niet ieder kind kon destijds lezen en schrijven. School was duur en de tijd kon beter besteed worden: werken leverde juist geld op. Formeel onderwijs, zeker op middelbaar of hoger niveau, was voorbehouden aan de hogere bevolkingsklassen. Daarvoor hadden de fabrikanten in 1864 al de Twentsche Industrie- en Handelsschool opgericht, de eerste echte middelbare school in Nederland, waar het kader voor hun bedrijven werd opgeleid.
Maar de fabrikanten waren ervan overtuigd dat hun onderneming ook zou profiteren van 'bekwame, goed ontwikkelde fabrieksarbeiders.' Dus was in 1866 het doel: 'het geven van gewoon en meer uitgebreid lager onderwijs aan kinderen die in de fabrieken werkzaam zijn'. Kinderen tussen de 10 en 14 jaar volgden de lessen vóór 09.00 uur, vier dagen in de week.
In 1872 bezat de Fabrieksschool een eigen gebouw aan de Noorderhagen en de lessen werden flink uitgebreid. Voor meisjes kwam er brei-, naai- en kookles. De jongens kregen zoals op de foto goed te zien is, les in tekenen, natuurkunde en werktuigbouw. Bijzonder was vooral dat de fabrikanten deelname aan de lessen van de Fabrieksschool als voorwaarde stelden voor het verkrijgen van een baan in de textielfabrieken. En omdat men pas op de Fabrieksschool werd aangenomen na het doorlopen van de lagere school, bleek deze regel zó te werken dat kinderarbeid onder 12 jaar nauwelijks meer voorkwam in de Twentse fabrieken. Toen het verbod op kinderarbeid in 1874 inging, telde de Fabrieksschool 583 leerlingen, onder wie slechts vier beneden de wettelijke leeftijd.
Vrijwilligers van het stadsarchief kiezen een foto voor in de krant. Dit is de elfde in de serie. Zelf grasduinen in het beeldarchief van de stad kan ook: stadsarchief.enschede.nl/00002/beeldbank.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en TV Enschede FM. - Foto: Stadsarchief
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.
Download onze app
