Kamile Adali (42) uit Hengelo en Sevilay Luiken-Dalli uit Borne (49) leiden het project, genaamd Turkse Tukkers aan zet . Het is omarmd door de stichting Scoren in de Wijk van FC Twente. Onder die vlag wordt het uitgevoerd. Zo n veertien Turkse coaches worden momenteel klaargestoomd om de gezinnen te begeleiden. Leren integreren. Het project duurt zeker twee jaar.
Kamile en Sevilay zijn zelf een sprekend voorbeeld van een geslaagde integratie. Het zijn zelfbewuste vrouwen, moeders met een baan, welbespraakt, actief bij tal van clubs. In hun mooi Nederlands is een zweempje Twentse tongval te horen. Ze hebben al met al een jaar of zes zitten broeden op dit plan.
Uit de gemeenschapEen zoveelste integratieproject? Nee, zeggen ze. Bijna alle projecten kwamen van de overheid, van bovenaf opgelegd. Dit komt uit de gemeenschap zelf, laagdrempelig. Het begint bij de vraag: waar wringt het nou precies bij de mensen thuis? Wat heb je als gezin, als vader of moeder nodig om mee te doen in Nederland? Is dat de taal? Meer kennis van Nederlandse gebruiken? Wil je vrijwilligerswerk doen, maar weet je niet hoe je dat kan aanpakken? Als je dat soort dingen weet, kun je ze echt helpen.
De veertien Turkse coaches gaan als buddy s wekelijks op huisbezoek. De deelnemende gezinnen krijgen geen sloot aan professionele hulpverleners over de vloer. Of uitgebreide verplichte taalcursussen opgedrongen. Maar doel is wel, dat na alle begeleiding de taalvaardigheid met 20 procent is toegenomen. De coaches spreken daarom in principe Nederlands; alleen in geval van nood vallen ze terug op de Turkse taal. De Universiteit Twente gaat meten of de taalvaardigheid aan het eind van de rit werkelijk is verbeterd.
Kleine stapjes Maar we beginnen met kleine stapjes, eenvoudige opdrachtjes en huiswerk. Ze noemen wat voorbeelden. Stel: vader, moeder, twee kinderen. En de hele dag staat de Turkse tv aan. Daar kun je zeggen: ga nou eens samen het jeugdjournaal kijken. Of Sesamstraat. Of kijk eens mee het met huiswerk van je kinderen. Oefen samen met hen wat Nederlandse woorden. Stimuleer dat de kinderen gaan sporten ¦ Dat soort opdrachten.
Met buren pratenDe beide vrouwen weten uit ervaring, zeggen ze, dat veel Turkse gezinnen niet onwillig zijn om meer betrokken te zijn bij de Nederlandse samenleving. Maar dat ze vaak gewoon niet weten hoe ze het moeten aanpakken. Lijdzaam zitten ze in een isolement, waar ze zich niet aan kunnen ontworstelen.
We horen best vaak: ik zou wel eens met de buren willen praten. Maar ik durf niet . Ze schamen zich voor hun Nederlands, of weten gewoonweg niet hoe ze een gesprek kunnen beginnen. Met de coaches kunnen ze dat oefenen. De vrouwen spraken onlangs bijvoorbeeld een Turkse vader, die best graag vrijwilliger wilde worden bij de sportclub van zijn zoon. Maar hij wist niet hoe hij dat moest vragen; hij was bovendien bang dat ze hem niet wilden hebben.
OnmachtHet is de onmacht van de oudere generatie, die nog na-ebt in de generaties na hen. Veel ouderen die destijds hier kwamen waren laag opgeleid. Als je niet geleerd hebt een boek te lezen, dan is het moeilijk om dat je eigen kinderen wel mee te geven. Als je nooit is uitgelegd hoe het Nederlands onderwijssysteem in elk aar zit ¦ Je nooit geholpen bent hoe je de taal kan gaan leren ¦ Nooit is verteld hoe het Nederlands zorgsysteem in elkaar zit ¦ Als je dat allemaal niet beheerst, dan is het heel veilig om je terug te trekken in je eigen wereld. Veel gezinnen waren vooral bezig met geld verdienen, werken en overleven. De eerste twintig jaar staat in dat teken. Het zijn voor integratie verloren jaren. Blijkbaar moet er een jaar of vijftig overheen gaan.
Dat proces hebben de vrouwen als kinderen van migranten - overal om zich heen zien gebeuren. Het lag ook in hun eigen familie op de loer. De eerste generatie kwam immers naar Nederland in de overtuiging dat ze terug zouden gaan. De noodzaak om te integreren was er niet. En de samenleving stelde daar om die zelfde redenen ook geen eisen aan.
Maak je niet drukSevilay: Op de school waar ik kwam werden alle Turkse kinderen bij elkaar gezet en de leraar kreeg van de gemeente te horen: maak je niet druk, ze gaan toch terug. Aan mijn vader werd in de fabriek wel steeds gevraagd: wil je een uurtje overwerk? Maar nooit: wil je de taal leren?
In april tijdens de wedstrijd FC Twente-Feyenoord - is in alle stilte de aftrap geweest van het project. Twaalf Turkse organisaties uit Twente zaten in De Grolsch Veste om tafel, totaal zo n honderd mannen en vrouwen.
EnthousiasmeHet enthousiasme was groot om er samen, vanuit de eigen gemeenschap, de schouders onder te zetten. Iedereen kent in zijn netwerk wel een gezin dat in aanmerking komt. In een mum van tijd hadden we de veertien coaches gevonden. Zoals de Enschedeër Mustafa Altun (36). Hij kwam op zijn 24ste pas naar Nederland, zijn vader achterna. Hij heeft een HBO-diploma op het terrein van personeel en arbeid op zak. Het is prachtig om anderen te helpen vooruit te komen in Nederland.
RaarEnschedeër Willy Berends, die vanuit FC Twente het project mede begeleidt: We wonen nu al vijftig jaar met elkaar. Maar eigenlijk is het raar, hoe weinig we van elkaar weten. Wat ik nu echter heb gemerkt is dat we allemaal gewoon trots zijn op deze streek waar we wonen. Ook de Turken. Dat leeft meer dan wij weten. Trots op Twente en op onze afkomst. Dat hebben we gemeen. Ik hoop dat dit project ook de nieuwsgierigheid naar elkaar aanjaagt.
Van de activiteiten van Turkse Tukkers aan zet zal zo nu en dan een video worden gemaakt. Op onze site is de eerste introductie-aflevering te zien, gemaakt door Studio Bijlstra/Willy Berends.