Je bekijkt nu een artikel uit het archief
Dit artikel is niet geoptimaliseerd voor de huidige 1Twente-website. Hierdoor kan het voorkomen dat de opmaak wegvalt, er media ontbreekt en/of metadata incorrect is.
Nieuws
Enschede
AUDIO 'Bijzondere moskee in Enschede moet monumentenstatus krijgen'
Gelamineerde spanten niet iets om opgewonden van te raken? Voor historici wel. De spanten zijn de reden voor een aanvraag bij de gemeente om de moskee aan de Atjehstraat de monumentenstatus te geven.
Het markante pand aan de Atjehstraat 27/29 is in 1921 gebouwd als kerk, volgens een methode die voor die periode een ongekende bouwtechnische vernieuwing betekende: gelamineerde spanten. Aan elkaar geplakte planken die samen enorm veel draagkracht hebben. Bovendien is aan de buitenkant sprake van allerlei bijzondere details, die bij elkaar zorgen voor 'een verfijning die het bouwwerk boven het gemiddelde doen uitstijgen'.
Exterieur
'Dit bescheiden maar elegante exterieur, verbonden aan destijds nieuwe bouwstijlen, is uniek voor Enschede en van grote cultuurhistorische waarde', zo valt te lezen in het rapport over het gebouw dat erfgoedvereniging Heemschut, de Historische Sociëteit Enschede-Lonneker en het Cuypers Genootschap opstelden. Samen vragen ze de gemeente, met het rapport als onderbouwing, om het pand en de bijbehorende ambtswoning ernaast de monumentenstatus te geven.
De gebouwen zijn sinds 1987 eigendom van de Islamitische Stichting Nederland. Die nam het pand in gebruik als moskee. Het interieur werd wit geverfd, mogelijk zijn daaronder de originele beschilderingen bewaard gebleven. Verder werd er weinig verbouwd, waardoor de originele bouwstijl zijn waarde heeft behouden.
Enthousiasme
Het enthousiasme van de lokale historici wordt vooral aangewakkerd door de spanten. Het pand is gebouwd met zogenoemde Hetzer-spanten en was vermoedelijk het eerste pand in Nederland dat op die manier is gebouwd. De spanten maakten het mogelijk om grote overspanningen van hout te maken. Het eerste RAI-gebouw aan de Ferdinand Bolstraat in Amsterdam is later op dezelfde wijze gebouwd; een enorme open hal met ronde overkapping.
Toevallig
Voor de lokale historie- en erfgoedbewakers alle reden om het pand te willen behouden. Dat staat los van de aanstaande bouw van een nieuwe moskee aan de Kuipersdijk, aldus woordvoerder Jan Astrego. "Dat is er helemaal onafhankelijk van, dit is een toevallige samenloop van omstandigheden. We zouden de status anders ook aangevraagd hebben."
De twee moskeeën die Enschede rijk is, zijn in 2016 gefuseerd. Ze bouwen samen een moskee aan de Kuipersdijk. Wat er daarna met het pand aan de Atjehstraat gebeurt is onzeker, de lokale historici willen met de monumentenstatus voorkomen dat er in de toekomst om welke reden dan ook door verbouwingen en ander gebruik onherstelbare schade aan wordt toegebracht. "We willen voorkomen dat het gebouw gesloopt wordt. Voor de eigenaar zou de monumentenstatus ook goed zijn."
Of de huidige eigenaar, de Islamitische Stichting Nederland, daar ook zo over denkt is onbekend. De stichting was gisteren niet in staat om te reageren.
Illegaal
Opmerkelijk is overigens dat de moskee er feitelijk illegaal zit. Op het pand zit nog altijd een woonbestemming. Al in 2004 noteerde de gemeente dat de moskee er in strijd met de bestemming is gevestigd en dat de activiteiten daarom 'ongewenst' zijn. De gemeente ging in gesprek met het moskee-bestuur om te praten over een 'spoedig vertrek'. Dat is de afgelopen veertien jaar in elk geval niet gelukt. Ook is in 2004 voorkeursrecht op de panden gelegd: bij verkoop moeten de panden aan de Atjehstraat eerst aan de gemeente aangeboden worden.
Los van de historische waarde van het gebouw schuilt achter het pand ook de geschiedenis van het Apostolisch Genootschap in Enschede, met in de hoofdrol Frederik Langkamp, volgens Jan Astrego een 'Domela Nieuwenhuis-achtige figuur.' Langkamp werd geboren bij Lonneker, als zoon en kleinzoon van wevers in de textielindustrie. Ook Frederik werkte in de textiel, waar hij zich opwierp tot woordvoerder van stakende arbeiders.
Rond 1921 verhuist hij in de functie van oudste naar de ambtswoning naast de dan nieuwe kerk aan de Atjehstraat. Onder zijn charismatische leiding zou het aantal leden van de Hersteld Apostolische Zendingsgemeente in Twente zijn uitgegroeid naar zo'n vierduizend.
Interne strijd
Na een interne richtingenstrijd wordt Langkamp echter op een zijspoor gezet. Zijn opvolger zou hebben verklaard dat hij 'niet langer geschikt was om zijn ambt uit te voeren', omdat hij 'verkeerde invloeden' kreeg. Hij overlijdt in 1946. Tweeduizend mensen woonden de begrafenisplechtigheid bij, maar niemand van de kerkelijke leiding.
De aanvraag voor de monumentenstatus gaat nu eerst voor advies naar het Oversticht en daarna naar de gemeentelijke monumentencommissie, die er een oordeel over velt. De eigenaar, de Islamitische Stichting Nederland, is op de hoogte, aldus een gemeentewoordvoerder. "Zij weten ervan en ze mogen bezwaar maken. Als pandeigenaar kan je zeggen dat je er niet blij mee bent. Dat wordt wel meegewogen." Het standpunt is echter niet doorslaggevend.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Erfgoedvereniging Heemschut
Exterieur
'Dit bescheiden maar elegante exterieur, verbonden aan destijds nieuwe bouwstijlen, is uniek voor Enschede en van grote cultuurhistorische waarde', zo valt te lezen in het rapport over het gebouw dat erfgoedvereniging Heemschut, de Historische Sociëteit Enschede-Lonneker en het Cuypers Genootschap opstelden. Samen vragen ze de gemeente, met het rapport als onderbouwing, om het pand en de bijbehorende ambtswoning ernaast de monumentenstatus te geven.
De gebouwen zijn sinds 1987 eigendom van de Islamitische Stichting Nederland. Die nam het pand in gebruik als moskee. Het interieur werd wit geverfd, mogelijk zijn daaronder de originele beschilderingen bewaard gebleven. Verder werd er weinig verbouwd, waardoor de originele bouwstijl zijn waarde heeft behouden.
Enthousiasme
Het enthousiasme van de lokale historici wordt vooral aangewakkerd door de spanten. Het pand is gebouwd met zogenoemde Hetzer-spanten en was vermoedelijk het eerste pand in Nederland dat op die manier is gebouwd. De spanten maakten het mogelijk om grote overspanningen van hout te maken. Het eerste RAI-gebouw aan de Ferdinand Bolstraat in Amsterdam is later op dezelfde wijze gebouwd; een enorme open hal met ronde overkapping.
Toevallig
Voor de lokale historie- en erfgoedbewakers alle reden om het pand te willen behouden. Dat staat los van de aanstaande bouw van een nieuwe moskee aan de Kuipersdijk, aldus woordvoerder Jan Astrego. "Dat is er helemaal onafhankelijk van, dit is een toevallige samenloop van omstandigheden. We zouden de status anders ook aangevraagd hebben."
De twee moskeeën die Enschede rijk is, zijn in 2016 gefuseerd. Ze bouwen samen een moskee aan de Kuipersdijk. Wat er daarna met het pand aan de Atjehstraat gebeurt is onzeker, de lokale historici willen met de monumentenstatus voorkomen dat er in de toekomst om welke reden dan ook door verbouwingen en ander gebruik onherstelbare schade aan wordt toegebracht. "We willen voorkomen dat het gebouw gesloopt wordt. Voor de eigenaar zou de monumentenstatus ook goed zijn."
Of de huidige eigenaar, de Islamitische Stichting Nederland, daar ook zo over denkt is onbekend. De stichting was gisteren niet in staat om te reageren.
Illegaal
Opmerkelijk is overigens dat de moskee er feitelijk illegaal zit. Op het pand zit nog altijd een woonbestemming. Al in 2004 noteerde de gemeente dat de moskee er in strijd met de bestemming is gevestigd en dat de activiteiten daarom 'ongewenst' zijn. De gemeente ging in gesprek met het moskee-bestuur om te praten over een 'spoedig vertrek'. Dat is de afgelopen veertien jaar in elk geval niet gelukt. Ook is in 2004 voorkeursrecht op de panden gelegd: bij verkoop moeten de panden aan de Atjehstraat eerst aan de gemeente aangeboden worden.
Los van de historische waarde van het gebouw schuilt achter het pand ook de geschiedenis van het Apostolisch Genootschap in Enschede, met in de hoofdrol Frederik Langkamp, volgens Jan Astrego een 'Domela Nieuwenhuis-achtige figuur.' Langkamp werd geboren bij Lonneker, als zoon en kleinzoon van wevers in de textielindustrie. Ook Frederik werkte in de textiel, waar hij zich opwierp tot woordvoerder van stakende arbeiders.
Rond 1921 verhuist hij in de functie van oudste naar de ambtswoning naast de dan nieuwe kerk aan de Atjehstraat. Onder zijn charismatische leiding zou het aantal leden van de Hersteld Apostolische Zendingsgemeente in Twente zijn uitgegroeid naar zo'n vierduizend.
Interne strijd
Na een interne richtingenstrijd wordt Langkamp echter op een zijspoor gezet. Zijn opvolger zou hebben verklaard dat hij 'niet langer geschikt was om zijn ambt uit te voeren', omdat hij 'verkeerde invloeden' kreeg. Hij overlijdt in 1946. Tweeduizend mensen woonden de begrafenisplechtigheid bij, maar niemand van de kerkelijke leiding.
De aanvraag voor de monumentenstatus gaat nu eerst voor advies naar het Oversticht en daarna naar de gemeentelijke monumentencommissie, die er een oordeel over velt. De eigenaar, de Islamitische Stichting Nederland, is op de hoogte, aldus een gemeentewoordvoerder. "Zij weten ervan en ze mogen bezwaar maken. Als pandeigenaar kan je zeggen dat je er niet blij mee bent. Dat wordt wel meegewogen." Het standpunt is echter niet doorslaggevend.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Erfgoedvereniging Heemschut
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.
Download onze app
