Nieuws
Enschede
Geen Big Data bij opsporing uitkeringsfraude in Enschede
SyRI: Systeem Risico Indicatie. Een dure term voor een overheidssysteem waarmee mogelijk misbruik van uitkeringen kan worden opgespoord. Begin deze week meldden Nieuwsuur en de NOS dat Philip Alston, VN-rapporteur voor de mensenrechten, grote zorgen heeft over dit Nederlandse systeem. Het zou discriminerend zijn voor mensen met weinig geld en mensen met een allochtone achtergrond. 1Twente zocht uit hoe dat in Enschede zit.
Dat gewraakte SyRI is simpel gezegd een black box met een hele set profielen van uitkeringsfraudeurs, gecombineerd met data uit een hele reeks gekoppelde overheidssystemen van uitkeringsgerechtigden. Die data wordt vergeleken met de fraude-profielen en het systeem spuugt een lijst uit met uitkeringsgerechtigden bij wie gegevens worden aangetroffen die zouden kunnen duiden op misbruik. Aanleiding voor handhavers om op onderzoek te gaan.
Meer dan genoeg signalen
Meer dan genoeg signalen
Verschillende gemeenten in Nederland maken gebruik van het opsporingssysteem, dat werd ontwikkeld door het ministerie van Sociale Zaken en min of meer geruisloos ingevoerd in 2014. Navraag leert dat Enschede daar niet bij hoort. Nee, wij gebruiken SyRI niet, bevestigt Jacqueline Weustink, teamleider Handhaving bij de gemeente. We krijgen meer dan genoeg signalen binnen waar we mee aan de slag moeten. Nog meer kunnen we helemaal niet aan. Weustink kent het systeem wel en weet ook hoe het zit met de data van Enschedeërs. We hebben in de beginfase voorlichting gehad. Het is niet zo dat alle gegevens van uitkeringsgerechtigden uit jouw gemeente er al in zitten. Dat moet je zelf regelen. Volgens Weustink maakt Enschede bij de handhaving van uitkeringen helemaal geen gebruik van geautomatiseerde data-koppeling.
Kritiek
SyRI verzamelt gegevens uit verschillende overheidssystemen, inclusief persoonsgegevens. Het is niet mals wat er in SyRI wordt verzameld: arbeidsgegevens, boetes en sancties, data van de Belastingdienst, huisvestingsgegegevens, informatie over uitkeringen, inburgering, reïntegratie en schulden. En meer. Dat raakt aan privacy. Gegevens verzamelen mag, maar alleen voor een specifiek doel. Al die gegevens zomaar bij elkaar vegen en met elkaar vergelijken voor een heel nieuw doel, mag niet. Toch lijkt dat wat SyRI nou juist wel doet. Dat baart niet alleen de VN-rapporteur zorgen, ook Nederlandse experts als Big-Data-deskundige Bart van de Sloot (Tilburg University) en privacytoezichthouder Jacob Kohnstamm hebben scherpe kritiek geuit.
600 onderzoekenDe afdeling Handhaving controleert de wetmatigheid van ongeveer 6.200 bijstandsuitkeringen in Enschede. Jaarlijks vinden er zo n 600 onderzoeken naar fraude plaats, weet Weustink. In 65 procent van die gevallen wordt uiteindelijk fraude vastgesteld. Volgens de definitie van de Participatiewet. Weustink: Dat schuurt wel eens, hoor. De wet maakt geen onderscheid tussen boos opzet en onopzettelijk iets verkeerd doen. Dat wordt allemaal fraude genoemd en er gelden dezelfde maatregelen voor. De gemeente kan dan ook niet zeggen in hoeveel van die vastgestelde fraudegevallen het om harde fraude gaat - opzet. Wij kunnen weinig anders dan de wet uitvoeren. Of het om opzet of een vergissing gaat, is dan niet relevant. Ook al voelt dat soms best wrang.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Pixaby
Kritiek
SyRI verzamelt gegevens uit verschillende overheidssystemen, inclusief persoonsgegevens. Het is niet mals wat er in SyRI wordt verzameld: arbeidsgegevens, boetes en sancties, data van de Belastingdienst, huisvestingsgegegevens, informatie over uitkeringen, inburgering, reïntegratie en schulden. En meer. Dat raakt aan privacy. Gegevens verzamelen mag, maar alleen voor een specifiek doel. Al die gegevens zomaar bij elkaar vegen en met elkaar vergelijken voor een heel nieuw doel, mag niet. Toch lijkt dat wat SyRI nou juist wel doet. Dat baart niet alleen de VN-rapporteur zorgen, ook Nederlandse experts als Big-Data-deskundige Bart van de Sloot (Tilburg University) en privacytoezichthouder Jacob Kohnstamm hebben scherpe kritiek geuit.
600 onderzoekenDe afdeling Handhaving controleert de wetmatigheid van ongeveer 6.200 bijstandsuitkeringen in Enschede. Jaarlijks vinden er zo n 600 onderzoeken naar fraude plaats, weet Weustink. In 65 procent van die gevallen wordt uiteindelijk fraude vastgesteld. Volgens de definitie van de Participatiewet. Weustink: Dat schuurt wel eens, hoor. De wet maakt geen onderscheid tussen boos opzet en onopzettelijk iets verkeerd doen. Dat wordt allemaal fraude genoemd en er gelden dezelfde maatregelen voor. De gemeente kan dan ook niet zeggen in hoeveel van die vastgestelde fraudegevallen het om harde fraude gaat - opzet. Wij kunnen weinig anders dan de wet uitvoeren. Of het om opzet of een vergissing gaat, is dan niet relevant. Ook al voelt dat soms best wrang.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Pixaby
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.
Download onze app
