Turkse Tukkers bouwen bruggen tijdens het Cultureel Festijn rond de moskee aan de Enschedese Atjehstraat

Dat festijn is georganiseerd met een tweeledig doel: de brug slaan tussen buurtgenoten en dat deel van de gemeenschap die de moskee in de Atjehstraat bezoekt, en geld inzamelen voor de nieuwe moskee die op het Spaansland moet gaan verrijzen. Maar dat eerste is het belangrijkst, zegt Tayfun Talu (29), secretaris van het moskeebestuur. En derde-generatie import Tukker.

Adana kebab

Het is behoorlijk druk rond het plantsoentje pal naast de moskee. Op de stoep staan stands. Eentje waar je munten kunt kopen, andere waar boeken liggen uitgestald, gözlem (Turks plat brood) wordt gebakken en vlees wordt geroosterd. Verderop kramen met koffie en Turkse thee, kleding en adana kebab.

Tussen de uitstallingen door laveren autochtone Hollanders, kinderen met donkere en helblonde haren, mannen met en zonder baard, vrouwen met en zonder hoofddoek. Uit de moskee druppelen mannen en vrouwen die er net een rondleiding hebben gehad. De imam begeeft zich met zijn dochter naar het springkussen, verderop in het plantsoentje.

Bruggenbouwers

Ik maak kennis met Tayfun, die me hartelijk de hand schudt en me meteen koffie, thee en kebab aanbiedt. Weigeren valt niet mee, maar met volle mond praten is niet handig. Gökhan Çelik komt er ook even bij, de voorzitter van het moskeebestuur. Tweede helft dertig, schat ik.

“Wij zijn de bruggenbouwers”, grapt Tayfun. Ik hoor bij beiden een licht Twents accent. Achter die halve grap schuilt een hele wereld. Tayfun vertelt dat hij na drie weken vakantie in Turkije de pijp leeg heeft. “Dan wil ik terug naar Enschede.” Hij gebaart. “Dit is thuis.” Denkt even na. “In Turkije hebben we twee dingen gemeen: het geloof en de taal. Verder is alles anders.” Gökhan knikt. “Ik ben geen Turkse gemeenschap meer. Ik ben Tukker.”

Tulpen en een gebedsmat

We nemen een kop thee en gaan even verderop aan een sta-tafeltje hangen. Tayfun is taalcoördinator aan het Stedelijk Lyceum en geeft natuurkunde en scheikunde. Maar taal is key wat hem betreft, om het in goed Nederlands te zeggen. “Ik ben Turks en daarom niet goed in Nederlands? Onzin.” Hij wil een voorbeeld zijn voor jongeren. Op school, maar ‘wat op school kan, kan ook in de samenleving’. Maar niet alleen voor hen.

Hij wijst naar de imam bij het springkussen. Die is hier nu twee jaar. “Ik help hem bij zijn NT2-lessen. Niet omdat dat dat moet van de IND, maar om te kunnen functioneren in de hele Enschedese gemeenschap.”

De imam gaf net de rondleiding in de kleine moskee. Met buurtgenoten die hier al dertig jaar wonen, maar nog nooit een voet binnen zetten. Tayfun lacht. “Dit is gebedsmat, dit is minbar.” De imam heeft zijn beste Nederlands uit de kast gehaald. “Dat vind ik mooi.” Dan maakt hij een vergelijking.

“Tulpen.” Niets zo Nederlands als tulpen. Of het moeten klompen en korenmolens zijn. “Maar tulpen komen uit Istanbul.” Import van lang geleden, in de loop van de tijd verhollandst. “De jongeren zijn onze tulpen.”

Radicalisering, hoofddoeken en homo’s

Over jongeren gesproken, een gewetensvraag: of Tayfun in zijn contacten met jongeren weleens tekenen bespeurt van dreigende radicalisering. De penningmeester deinst niet terug voor vragen over de hete hangijzers van deze tijd. “Heel eerlijk, ik zie het niet. Niet hier. Ik heb nog nooit een jongere gezien bij wie dat speelde.”

Dat zou ook raar zijn, zegt hij stellig. “Wij hebben de islam gekregen met een glimlach. We komen met thee en vrede. Pik er random eentje uit hier, vraag, en het moet gek lopen als je niet in de eerste vijf zinnen het woordje ‘vrede’ hoort.”

Ik wijs op de vrouwen om ons heen. Sommigen met, anderen zonder hoofddoek. Hoe zit dat? “Dat moeten vrouwen zelf weten. Er is geen verplichting of dwang.” Tayfun’s vrouw draagt er geen. “Ik heb tegen haar gezegd: ‘Als jij een hoofddoek gaat dragen voor mij, haal ik hem weer van je hoofd. Ik heb mijn spirituele reis, jij hebt de jouwe.’”

Nog niet zo lang geleden raakte hij in gesprek met een paar homoseksuele mannen. Voor de moskee. Ze wilden kennismaken. “‘Mogen wij hier wel naar binnen?’ vroegen ze. ‘Natuurlijk’, zei ik. ‘Welkom.’ Ik heb ze een rondleiding gegeven.”

Tayfun wil maar zeggen: de beelden die mensen over en weer van elkaar hebben, kloppen vaak niet. Maar daar kom je pas achter als je met elkaar in gesprek gaat. “Dan kun je van mening verschillen en je hoeft geen vrienden te worden, maar dan ontstaat er begrip. Dat is wat we willen, de dialoog. De pen is machtiger dan de vuist.”