Te weinig resultaat na oproep: Enschede wil dat Twentse samenwerkingen teruglopende subsidie-inkomsten zelf oplossen

Alle samenwerkingsverbanden hebben vanuit de Twentse gemeenten het verzoek gekregen om in het licht van de lokale bezuinigingen te kijken hoe er bespaard kan worden op de uitgaven. Die zoektocht bleek niet echt succesvol. Soms omdat organisaties zoals het Gemeentelijk Belastingkantoor (verantwoordelijk voor het innen van lokale lasten) zo zijn ingericht dat er alleen op te besparen valt wanneer een belasting wordt afgeschaft. Dan is er immers sprake van minder administratiekosten.

Andere samenwerkingsverbanden, zoals Recreatieschap Twente (o.a. beheerder van Rutbeek, Hulsbeek en Langeveld) geven aan dat er in het verleden als zoveel bezuinigd is, dat verdere bezuinigingen niet mogelijk zijn. En dan is er SamenTwente, dat een extern bureau tal van bezuinigingsopties liet voorrekenen, maar waarvan het algemeen bestuur uiteindelijk oordeelde dat ze allemaal onwenselijk zijn.

Korting op subsidies

Het college van Enschede neemt geen genoegen met die boodschap. Via een zienswijze op de jaarrekeningen en begrotingen van de gemeenschappelijke regelingen, eist de grootste stad van Twente dat er dan maar op een andere manier moet worden bezuinigd. Door budgetkortingen op zogeheten 'specifieke uitkeringen' van de Rijksoverheid niet door gemeenten te laten bijpassen, bijvoorbeeld.

Net als gemeenten ontvangen diverse gemeenschappelijke regelingen ook subsidies van het Rijk, waar tegenprestaties of taken aan vastkleven. Dit worden specifieke uitkeringen genoemd. Vanaf volgend jaar wordt er door het Rijk 10 procent op deze uitkeringen bezuinigd, terwijl de bijbehorende (verplichte) taken wel gehandhaafd worden. Samenwerkingsverbanden moeten dit gat zelf maar zien te dichten, vinden B&W. Ook zouden ze volgens het college gebruik moeten maken van dezelfde (lagere) loon- en prijscorrecties als gemeenten.

Lokale autonomie

Als de zienswijze door de gemeenteraad van Enschede wordt aangenomen, wil dat nog niet zeggen dat deze wordt opgevolgd. De algemene besturen van de gemeenschappelijke regelingen, waarin meestal veertien wethouders zijn vertegenwoordigd, zal over de zienswijze stemmen. En omdat niet elke gemeente dezelfde noodzaak tot bezuinigen voelt als Enschede, kan het zomaar zijn dat een meerderheid het verzoek afwijst.

Saillant is dat er in Enschede, maar ook in andere gemeentebesturen in het land, wordt geklaagd over het gebrek aan lokale autonomie. Immers ligt 70 tot 80 procent van een gemeentebegroting vast in door de Rijksoverheid verplichte taken en/of uitgaven. Maar een deel van die autonomie is door gemeenteraden vrijwillig weggegeven via de gemeenschappelijke regelingen.

Neem SamenTwente, dat onder meer verantwoordelijk was voor de aanbesteding van leerlingenvervoer. Die aanbesteding pakte voor Enschede vorig jaar 800.000 euro duurder uit. Belangrijke oorzaak: de opdrachtgever, het algemeen bestuur van SamenTwente – ofwel de veertien wethouders 'zorg' – heeft bepaald dat minimaal een kwart van de ritten met emissievrije voertuigen dient te geschieden. Een gemeenteraad had daar niets over te zeggen en had hooguit een zienswijze kunnen voorleggen.