Op 4 mei geeft Jan Raeke (95) uit Oldenzaal op de Dam stem aan stil verdriet over tragedie bevrijdingsfeest

Die tragedie is 80 jaar na dato nog altijd een ‘stil verdriet’. Tijdens de 2 minuten stilte op De Dam op 4 mei zal Jan Raeke terugdenken aan de boodschap, die z’n moeder meegaf aan z’n broer, toen deze de deur uitliep naar het bevrijdingsfeest op de Groote Markt. “Kom niet te laat thuis, Gerrit.” Hij zal zich herinneren hoe z’n moeder elke dag huilde na de fatale explosie. Dat ze het stille verdriet over het verlies van haar zoon haar leven lang met zich mee torste.

Zwarte schaduw

De tragische dood van z’n broer heeft ook altijd als een zwarte schaduw over het leven van Jan Raeke zelf gehangen. Zo heeft heeft hij het – als mede oprichter van carnavalsvereniging De Kadolstermennekes – nooit over z’n hart kunnen verkrijgen het eervolle ambt van stadsprins te bekleden. Jan Raeke vond het simpelweg niet gepast om het middelpunt te zijn van een groot feest in de stad, met het zo tragisch verlopen bevrijdingsfeest op 8 mei 1945 nog zo vers in het geheugen.

Pijnlijke stilte

Jarenlang leefden de gezinnen van de 8 omgekomen jonge mensen in stilte met hun grote verdriet. Thuis werd er niet over gesproken, zo herinnert ook Jan Raeke zich. Te pijnlijk. Maar buiten de beslotenheid van het gezin was de stilte zo mogelijk nog oorverdovender. Jarenlang was er op 4 en 5 mei letterlijk en figuurlijk geen plek voor publiekelijk verdriet over het verlies van 8 jonge levens. Bij de Dodenherdenking niet, want waren het wel oorlogsslachtoffers? En op 5 mei niet, omdat de viering van de bevrijding niet overschaduwd mocht worden door het Grote Stille Verdriet.

Plek voor stil verdriet

Tot in 2020 een groep mensen besloot om het jarenlange stille verdriet een plek te geven. Letterlijk. Een werkgroep, bestaande uit Mariët Blokhuis, Daniëlla van der Stelt, Jeroen van der Meer, Martin Poorthuis en Henk Winkelhuis, zorgde er voor dat er een herdenkingsplaquette en een bankje kwam op de Groote Markt. Daar worden nu sinds 2021 de 8 slachtoffers van de explosie op 8 mei 1945 met een sobere plechtigheid herdacht.

Krans burgerslachtoffers

Tijdens de nazit van de herdenking vorig jaar maakte dochter Annemarie van Jan Raeke nog eens weer duidelijk wat deze plek voor haar vader betekende. Voor Annemarie aanleiding een brief te schrijven naar het Nationaal Comité 4 en 5 mei met de vraag of haar vader namens de burgerslachtoffers bij de Nationale herdenking op 4 mei een krans zou mogen leggen. Tot verrassing van Annemarie en haar zus Marloes werd het verzoek op 17 januari van dit jaar ingewilligd.

Hun vader wist op dat moment nog van niets en er was de nodige overredingskracht nodig om hem er van te overtuigen dat hij ook daadwerkelijk een krans moest gaan leggen op De Dam. Henk Winkelhuis van de werkgroep hield hem voor dat deze symbolische handeling na al die jaren een soort erkenning zou zijn voor het stille verdriet van zijn moeder over de tragische dood van haar zoon en zijn broer Gerrit. Na de toezegging van Winkelhuis dat ook de families van de andere 7 slachtoffers in dit verhaal zouden worden betrokken ging de net 95 jaar geworden Jan Raeke overstag. “Zu’w et dan mer doon dan?”

Oost maakte begin april een reportage over de herinneringen van Jan Raeke aan z’n broer Gerrit, die omkwam bij de explosie tijdens het bevrijdingsfeest op 8 mei 1945 in Oldenzaal: