Oude boerderij, markesteen en palen voormalige Joodse begraafplaats op Hengelose monumentenlijst
De Hengelose monumentenlijst krijgt er drie monumenten bij. Het gaat om boerderij De Lemerij en de bijbehorende schuur aan de Burenweg 70, de twee erfscheidingspalen van de voormalige Joodse begraafplaats op diezelfde plek en de grenssteen op het terrein. De Hengelose Erfgoedcommissie droeg deze drie objecten voor aan het college. Die zei daar deze week 'ja' tegen.
Grenswijziging
Oorspronkelijk was dit Borns grondgebied. Door een grenswijziging liggen de gebouwen van erve De Lemerij nu in de gemeente Hengelo. Borne had de boerderij en de schuur in 2005 al aangewezen als monument. De markesteen en de twee palen van de voormalige Joodse begraafplaats hadden nog niet eerder een monumentale status.
'Origineel'
Volgens de Hengelose monumentenambtenaar Jan-Kees Stegeman hebben hiermee alle Hengelose markestenen nu een plekje gekregen op de monumentenlijst: "Een belangrijke voorwaarde daarvoor is dat ze origineel zijn en zoveel mogelijk nog op de oorspronkelijke plek liggen." De grenssteen ligt nu achter het toegangshek van de Lemerij. Waarschijnlijk lag hij oorspronkelijk 10 tot 20 meter meer naar het oosten. De steen markeert de grens tussen de marke Woolde en de marke Zenderen en Bornerbroek.
Joodse begraafplaats
Naast De Lemerij bevond zich tot 1960 een kleine Joodse begraafplaats met drie grafstenen. Het oudste graf stamde uit 1776, het jongste uit 1846. De begraafplaats werd begrensd door palen van Bentheimer zandsteen. Twee van die palen staan er nog en krijgen nu, net als de grenssteen, de monumentenstatus. In 1912 werd erve De Lemerij verplaatst van de ene kant van de Burenweg naar de andere. De Joodse begraafplaats kwam daardoor min of meer op het erf te liggen. Dit was aanleiding om in 1960 de graven te ruimen. De stoffelijke resten en de grafstenen zijn toen overgebracht naar de Joodse begraafplaats in Borne.
Waardenkaart
Welk cultuurhistorisch erfgoed de gemeente rijk is, is te zien op de cultuurhistorische waardenkaart. Stegeman: "Ik wil iedereen die hierin geïnteresseerd echt aanraden hier eens op te kijken. Je vindt er allerhande informatie over de markegrenzen en de markestenen. Maar ook over karakteristieke boerderijen, de plek van struikelstenen en herdenkingsmonumenten. Langs de markegrenzen loopt een fietsroute, die je kunt vinden op de website www.markegrenzen.nl
Gebouwd zonder toestemming
"Overigens is de boerderij destijds zonder toestemming gebouwd. Alleen daarom al verdient ie nu deze status", lacht Stegeman. Eind vorig jaar maakten Hengelose raadsleden zich bezorgd over de twee gebouwen. Herbert Capelle van Hengelose Burgers toen: "Zowel het woonhuis als de aanpalende schuur verkeren in staat van ontbinding. In Hengelo hebben we slechte ervaringen met zowel behoud van erfgoed als hoe we dat gaan invullen."
Stegeman nu: "Ik ben nooit bang geweest dat De Lemerij zou verdwijnen. De gebouwen hadden sinds 2005 een monumentale status binnen Borne en die status is nu overgegaan naar Hengelo. De gemeente is al enige tijd op zoek naar een partij, die een goede herbestemming heeft voor de gebouwen." Momenteel wordt de boerderij anti-kraak bewoond door kunstenaar Wilfried Lansink.
Artikel gaat verder onder de foto.
'Voortbestaan verzekerd'
De boerderij is van buiten nog helemaal gaaf. Opvallend zijn onder andere de rode Tuile du Nord-dakpannen en de gemetselde sierbanden. Ook de bogen en sluitstenen boven de ramen en de gestucte borden met 'Anno 1912' vallen op. Net als de boerderij heeft de schuur een dak van rode pannen en sierbanden. ‘Die stijlkenmerken en de inrichting van Erve de Lemerij als geheel zijn typerend voor die tijd. Als tijdsbeeld zijn ze cultureel, sociaaleconomisch en landschappelijk van grote waarde’, bevestigt de wethouder het oordeel van de Erfgoedcommissie. Strikt genomen had de boerderij al de monumentenstatus. Door daaraan de bouwaanduiding ‘karakteristiek’ toe te voegen is het voortbestaan van het gebouw verzekerd. Aan deze bouwaanduiding zijn namelijk speciale regels verbonden.
Volgens erfgoedwethouder Gerrits getuigen de drie nieuwe monumenten van een rijke geschiedenis: "Alle drie vertellen ze een verhaal dat het waard is gehoord te worden. Met de monumentenstatus stellen we dat verhaal veilig voor de toekomst."
