Enschedees-Russisch piano-koppel brengt een ode aan Rachmaninov in een opmerkelijke tijd
Sofia Vasheruk en Andrey Nesterenko, al sinds het begin van dit millennium woonachtig in Enschede, brengen een tweedelige ode aan de Russische componist Sergej Rachmaninov. Dat is: een ode aan de schoonheid en cultuur in een tijd van vernieling en geweld.
Het is een onwerkelijke samenloop van omstandigheden. Bijna een jaar geleden viel Rusland Oekraïne binnen. Precies honderdvijftig jaar geleden werd Rachmaninov geboren. Tachtig jaar geleden overleed hij. In het buitenland. Gevlucht voor het Sovjetregime dat ook nu een stroom van vluchtelingen teweegbrengt. Vasheruk en Nesterenko zijn beiden Rus (beiden hebben ook Oekraïense wortels).
Onverwachte lagen
Vasheruk is de initiatiefnemer van de tweedelige ode aan een van grootste componisten die haar vaderland heeft voortgebracht. De reden ligt voor de hand - Rachmaninov’s geboorte- en sterfdag - maar heeft er met de Russische inval in Oekraïne een aantal onverwachte lagen bij gekregen.
Natuurlijk, zowel de gelauwerde componist als de Enschedese vertolkers van zijn werk zijn Rus. Maar Rachmaninov moest zijn land ontvluchten. En het Enschedese koppel ziet met lede ogen (en van verre) aan hoe het regime van het land waarin zij werden geboren andermaal terreur zaait.
‘Muziek is om te verbinden’
Toch is het motief voor de twee optredens niet politiek, zegt Vasheruk in 1Twente Vandaag. “Daar willen we zo ver mogelijk vandaan blijven. Rachmaninov’s verhaal herinnert ons aan wat we nu ook zien, helaas, maar mensen trekken hun eigen conclusies wel.” Het duo wil niet nog meer angst zaaien. “Vergeet niet: muziek en cultuur zijn er om mensen te verbinden.”
Tsjaikovski, Prokofjev, Rachmaninov
De Russische agressie aan de grenzen van Europa heeft nauwelijks afgestraald op het Enschedese koppel. “Wij hebben zoveel steun gekregen van vrienden, van verschillende mensen.” Vasheruk speelt op tal van buitenlandse podia. Ook dat is zo gebleven.
Afgelopen zomer vertolkte ze Tsjaikovski in Italië en Prokofjev in Mexico. Nu Rachmaninov in Enschede. Veel Russischer gaat het niet worden. Toeval of niet: ook Prokofjev ontvluchtte de Sovjetterreur. Hij keerde terug en werd weer opgenomen in de schoot van het moederland, maar kreeg artistiek de duimschroeven aangedraaid.
Zinderende vertolking
Het eerste deel van het tweeluik waarin Rachmaninov centraal staat, was afgelopen zaterdag. In een verrassend goedgevuld Muziekcentrum - alleen op de balkons was nog plek - speelde Vasheruk het derde pianoconcert van de Russische componist - dat wordt beschouwd als diens meest geliefde èn een van de moeilijkste pianowerken uit de muziekliteratuur - samen met het Oost-Nederlands symfonieorkest.
Sergej Rachmaninov
Sergej Rachmaninov (1873 - 1943) was een van de meest invloedrijke Russische pianisten en componisten van de vorige eeuw. Zijn muziek sloot aan op de Russische romantiek van de eeuw ervoor. Hij ontleende zijn inspiratie onder meer aan die andere grote Russische pianist en componist Pjotr Iljitsj Tsjaikovski.
In 1917 - het jaar van de Russische revolutie - vluchtte Rachmaninov voor de Sovjetterreur, die gedurende de hele twintigste eeuw het land in een ijzeren greep zou houden. Hij was niet de enige. Talloze schrijvers, kunstenaars, intellectuelen en aristocraten zochten een heenkomen in het buitenland. Miljoenen anderen belandden in strafkampen of werden vermoord.
Rachmaninov woonde onder meer in de Verenigde Staten en in Zwitserland, maar zou nergens meer zo thuis zijn als hij in Rusland was geweest.
Een zinderende vertolking van een van de moeilijkste pianostukken uit de muziekliteratuur èn wellicht het meest geliefde stuk dat Rachmaninov schreef. En speelde. Hij was zelf een virtuoos pianist met een ongewoon bereik en een zeldzame techniek van de linkerhand. Zijn pianostukken staan bekend om de grote moeilijkheidsgraad.
Geautoriseerde biografie
Het tweede deel van de Enschedese ode aan Rachmaninov vindt aanstaande vrijdag plaats. Andermaal in het Muziekcentrum, maar in een kleinere bezetting en een dito zaal. Nesterenko, tevens partner van Vasheruk, schuift dan ook achter de piano. Centraal staat dan de componist zelf.
Verteller en presentator Leo Samama brengt een aantal verhalen die zijn gebaseerd op het laatste interview met Rachmaninov. Dat gesprek werd uitgegeven in boekvorm, geautoriseerd door de componist, en geldt als diens biografie.
Vasheruk heeft daarbij een aantal muziekstukken uitgekozen. Behalve haar partner Nesterenko wordt zij daarin begeleid door violist Daniel Rowland en celliste Aleksandra Kaspera. Kaarten zijn online verkrijgbaar, of aan de kassa van het Wilminktheater.
Muzikale herinneringen aan Rachmaninov
Reminiscenses
Sofia Vasheruk & Friends
vrijdag 24 februari - 20:00 uur
Muziekcentrum, Enschede
Gerelateerd
