Terwijl vijf partijen een coalitie proberen te vormen, nemen de tekorten toe. Enschede hangt een miljoenenstrop boven het hoofd. Er is steeds minder tijd en ruimte om dit jaar het tij te keren. Het huidige college voert geen nieuw beleid uit, dus kan niet ingrijpen. De acht grootste uitdagingen voor de nieuwe bestuurders op een rij:
1. Zorgenkindjes
De grootste financiële uitdagingen voor de komende jaren zitten in de zorg. Hoewel er eerder al 14 miljoen euro aan zorgtekorten zijn weggepoetst, dreigt er dit jaar een tekort van 7,5 miljoen euro op het sociale domein , oplopend tot 10 miljoen euro in 2021.
Met name de kosten voor jeugdhulp rijzen de pan uit. Hoewel de oorzaak wordt toegeschreven aan structurele bezuinigingen op de rijksbudgetten, moet de gemeente het probleem zelf op zien te lossen, zonder dat de kwaliteit van zorg achteruit gaat.
2. Waardeloze bouwgrond
Enschede heeft meer ongebruikte bedrijfsgrond dan de markt komende tien jaar redelijkerwijs vraagt. Om precies te zijn: 32 hectare te veel. Zo lang de grond in de boeken staat, betaalt de gemeente er rente over. De investering zal zich nooit meer terugbetalen.
De provincie Overijssel wil dat Enschede de 32 hectare voor 1 juli 2020 afwaardeert van bedrijfsgrond tot weiland. Een verzoek om uitstel lijkt bij voorbaat kansloos. In de praktijk kost dit Enschede minstens 20 miljoen euro.
3. FC Twente
Het blijft kijken in een glazen bol, maar de degradatie van FC Twente uit de Eredivisie lijkt de stad hoe dan ook geld te kosten. Het is bijvoorbeeld nog maar de vraag of de club de lening aan de gemeente (plus rente) volledig kan aflossen.Als de club failliet gaat, draait de gemeente via de garantstelling op voor 25,4 miljoen euro. De kans dat dat gebeurt werd geschat op 20 procent. Tenzij FC Twente voor 1 juni een waterdichte begroting inlevert, lijkt het logisch dat door degradatie de kans op faillissement toeneemt. Stel: de kans wordt nu 30 procent geschat. In de praktijk zal de gemeente tot een paar miljoen extra moeten sparen, voor als het toch misgaat.
4. Banengroei
De economie is de motor van de stad. Maar het creëren van banen kost geld. Noodgedwongen bezuinigt de gemeente komende jaren al zo n 1,5 miljoen euro op economische ontwikkeling, bijvoorbeeld door minder intensieve acquisitie voor nieuwe bedrijven (dus banen). Onder druk van andere financiële uitdagingen is er mogelijk geen geld meer voor een extra impuls in de lokale economie.
5. Leefbare wijken
Afvaldump, onveiligheid, verloedering en woonoverlast. Het zijn zorgen die onder veel inwoners van de stad leven. De meeste partijen hebben voor de verkiezingen beloofd om leefbaarheid in de wijken te verbeteren. Politici noemen meer handhavingsambtenaren vaak als oplossing voor de problemen. De afdeling handhaving kampt nu al met een enorme werkdruk. Om de minimale taken uit te kunnen voeren is een investering van 5 ton (negen nieuwe boa s) nodig. Laat staan als de taken worden uitgebreid.
6. Duurzaamheid
Enschede heeft doelen opgesteld met oog op duurzaamheid. De stad moet nu al flink aanpoten om deze doelstellingen überhaupt te halen; met D66, ChristenUnie en GroenLinks (of PvdA) als beoogde coalitiepartijen worden de doelen eerder ambitieuzer. Dat betekent dat er op korte termijn veel werk aan de winkel is. De vraag is of windmolens en zonneparken (zoals op de Usseleres) op grondgebied van Enschede in dat geval te vermijden zijn. De grootschalige duurzame energieprojecten hoeven de gemeente in essentie niet bizar veel te kosten: de initiatieven kunnen namelijk vanuit de markt komen. Maar vanaf 2019 heeft de gemeente nul euro beschikbaar voor duurzaamheid. Daarmee kan de doelstelling onmogelijk gehaald worden. Er zal ook in dit potje geld gereserveerd moeten worden, als de huidige doelstellingen overeind blijven of verhoogd worden.
7. Stuurloos schip
Een crisis wil de gemeente het niet noemen. Toch wordt er onderzoek gedaan waarom interim-gemeentesecretaris Karl Nickolsson binnen een jaar zijn ontslag indiende. En hij is niet de enige topambtenaar die in korte tijd is vertrokken.
Van de acht directeuren in 2015 zijn er nog twee over. Terwijl de gemeente juiste gebaat is bij een sterke directie, gezien de bovengenoemde uitdagingen. Het huidige college mag niet ingrijpen, de vacatures worden pas ingevuld door een nieuwe groep wethouders.
8. Lege spaarpotten
De zeven uitdagingen hebben één ding gemeen: ze kosten geld. Maar de spaarpotjes van de gemeente zijn afgelopen jaren geplunderd. Het geld dat er nog is, is vooral bedoeld om de bedrijfsgrond (punt 2) af te boeken. Dat betekent dat elke andere investering een bezuiniging elders veroorzaakt.
Het vraagt om evenwichtige keuzes die zowel de zorg als de economie niet tekort doen. Hoe langer er wordt gewacht, hoe groter de kans dat er rigoureuze keuzes worden gemaakt om in ieder geval dit jaar te overbruggen. Dat komt de zorg én de economie niet ten goede.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede - Foto: Gezienus Bruining