De naleving van het verbod op alcoholverstrekking aan minderjarigen is slecht. Als een van de belangrijkste reden geldt het gebrek aan middelen en tijd voor de controle en handhaving, zo leert een rondgang langs de Twentse gemeenten.
Gemeenten zijn sinds 2013 verantwoordelijk voor controles op de Drank- en Horecawet. Daarvoor was de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit dat. Maar bij de overgang naar de gemeenten verstrekte de rijksoverheid geen financiële middelen om te controleren en te handhaven. En juist de controles op alcoholgebruik onder de 18 jaar is moeilijk en tijdrovend. Vanwege de aard van met name café's en sportkantines, met soms grote drukte, de tijden waarop de controles moeten plaatsvinden en het feit dat controleurs vaak snel als dusdanig worden herkend.
UitlokkingEen aantal gemeenten is daarom overgestapt op de inzet van 17-jarige mystery guests. Dat wordt gezien als het meest efficiënte controlemiddel. Ze zijn snel en eenvoudig inzetbaar, de overtreding wordt ter plekke geconstateerd en is achteraf moeilijk te ontkennen. Twenterand bekeurde onlangs op die manier vier café's, een restaurant en twee sportclubs.
Maar het middel is niet onomstreden. Volgens een van de getroffen café's was er sprake van uitlokking. De 17-jarige die de bestelling deed, maakte deel uit van een groep van vier, met twee volwassenen, en vroeg om twee cola, een ijsthee en een pilsje. Hij kreeg ook eerst de ijsthee geserveerd en pas het biertje toen hij nadrukkelijk aangaf dat die voor hem was bedoeld. Die kreeg hij zonder dat er om zijn ID-pas was gevraagd.
Rijssen-Holten werkt ook al langer met lokgasten. In eerste instantie werden daarbij de namen van de overtreders naar buiten gebracht. Nu gebeurt dat niet meer, om de bedrijven niet verder te beschadigen.
Observanten en boa'sAndere Twentse gemeenten zijn veel terughoudender met het inzetten van mystery guests. "Het zou best een nuttig instrument kunnen zijn", aldus woordvoerder Martin Poorthuis van de gemeente Hengelo. "Maar we hebben de tijd en de middelen er niet voor. Het gaat niet alleen om de controles, maar dan moet je er ook opvolging aan geven." Hengelo geeft prioriteit aan voorlichting en preventie.
Almelo houdt het bij 'observanten' bij commerciële horecabedrijven. Daaruit zou blijken dat die de zaken over het algemeen goed voor elkaar hebben. Overwogen wordt om wel weer te gaan controleren en dan ook bij paracommerciële horeca, zoals in sportkantines. "We gaan dan niet direct boetes opleggen, maar eerst waarschuwen", aldus een woordvoerder van de gemeente
Ook een horecastad als Oldenzaal houdt het voorlopig bij de inzet van de eigen boa's (buitengewoon opsporingsambtenaren). "We willen in gesprek blijven met de horeca en zien geen aanleiding om andere middelen in te zetten", aldus een woordvoerder. Hof van Twente richt zich met name op controles tijdens evenementen, zoals tentfeesten. Daarbij wordt vooral gelet op het zogenoemde 'indrinken'.
Boete aanvechtenVoorzitter Wim van Dalen van het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid Stap zou graag zien dat wel meer gemeenten overgaan tot de inzet van 17-jarige lokgasten. "Er zijn er al wel meer die dat doen, maar die hebben niet het lef om daar mee naar buiten te komen. Gezien de beperkte middelen moeten ze kiezen voor de meest efficiënte methode. En de inzet van 17-jarigen is veruit het meest effectief. Op een avond kun je vijftien locaties bezoeken. Maar dan moet je ook doorpakken en af en toe een stevige boete uitdelen. Dat werkt. Maar de burgemeesters tonen vaak te veel begrip."
Van Dalen erkent wel dat er geen juridische grondslag is voor de inzet van 17-jarigen. Daarvoor zou het goed zijn als een horecazaak een boete zou aanvechten bij de rechter. Dat is nog niet gebeurd. De Stap-voorzitter vindt ook niet dat sportclubs moeten worden ontzien, ook al staan daar vaak vrijwilligers achter de bar staan.
Zelf nadenkenDat horecazaken snel over uitlokken beginnen, is volgens hem flauwekul. "Dat mag niet. Daar is wel duidelijke jurisprudentie over. De horeca zou niet zo snel in de verdediging moeten schieten, maar ook zelf nadenken over hoe we een beetje opschieten met het naleven van het alcoholverbod voor jongeren."
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede - foto: Reinier van Willigen