Je bekijkt nu een artikel uit het archief
Dit artikel is niet geoptimaliseerd voor de huidige 1Twente-website. Hierdoor kan het voorkomen dat de opmaak wegvalt, er media ontbreekt en/of metadata incorrect is.
Nieuws
Enschede
Geothermie in Twente: hoe reëel zijn de risico s?
De aankondiging begin juni was veelbelovend: Twente is kansrijk voor het winnen van aardwarmte. Maar hoe zit het eigenlijk met de risico s? Vandaag, op een symposium over geothermie, zijn daarover geen sprekers.
De groenten van Wijnen Square Crops in Grubbenvorst zijn van topkwaliteit. Geproduceerd op duurzame wijze, met de meest moderne technieken. Althans, tot 25 augustus. Toen was er een zeer kleine aardbeving, gevolgd door een aardbeving van 2 op de schaal van Richter op 3 september. De verwarming van de kassen door middel van aardwarmte werd door het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) stilgelegd. Sindsdien worden de paprika s en komkommers weer op aardgas geteeld. De groenten uit Grubbenvorst zijn voor even iets minder duurzaam.
Aardbevingen, plotselinge bodemverzakkingen en trillingen in Twente, ze doen zich niet voor. Terwijl er volop activiteit is in de bodem. Maar nog geen winning van aardwarmte, zoals geothermie in goed Nederlands heet. Maar dat kan heel goed veranderen. Twente is namelijk zeer kansrijk voor het winnen van aardwarmte, vanwege de aanwezigheid van geschikte grondlagen op grote diepte. Dat was althans de boodschap van het Enschedese bedrijf dGb Earth Sciences in juni.
Symposium
Directeur Paul de Groot van dGB ging daarna voortvarend te werk. Morgen is er ook al een symposium over geothermie op de UT, waar diverse professoren, ingenieurs, geologen, Energie Beheer Nederland en Twence aanwezigen deelgenoot maken van hun visie op de winning van aardwarmte in Twente.
Voorzitter Freddy Mensink van de stichting Stop Afvalwater Twente is er niet bij, hoewel hij de berichtgeving over geothermie de laatste jaren geïnteresseerd volgt. Die belangstelling is niet zo vreemd: ook bij geothermie is er sprake van het injecteren van water in de bodem, net als bij de waterinjectie door de Nederlandse Aardolie Maatschappij in een oud Twents gasveld. Alleen is de druk bij geothermie veel hoger dan bij de injectie van afvalwater.
Risico's
Aardbevingen, plotselinge bodemverzakkingen en trillingen in Twente, ze doen zich niet voor. Terwijl er volop activiteit is in de bodem. Maar nog geen winning van aardwarmte, zoals geothermie in goed Nederlands heet. Maar dat kan heel goed veranderen. Twente is namelijk zeer kansrijk voor het winnen van aardwarmte, vanwege de aanwezigheid van geschikte grondlagen op grote diepte. Dat was althans de boodschap van het Enschedese bedrijf dGb Earth Sciences in juni.
Symposium
Directeur Paul de Groot van dGB ging daarna voortvarend te werk. Morgen is er ook al een symposium over geothermie op de UT, waar diverse professoren, ingenieurs, geologen, Energie Beheer Nederland en Twence aanwezigen deelgenoot maken van hun visie op de winning van aardwarmte in Twente.
Voorzitter Freddy Mensink van de stichting Stop Afvalwater Twente is er niet bij, hoewel hij de berichtgeving over geothermie de laatste jaren geïnteresseerd volgt. Die belangstelling is niet zo vreemd: ook bij geothermie is er sprake van het injecteren van water in de bodem, net als bij de waterinjectie door de Nederlandse Aardolie Maatschappij in een oud Twents gasveld. Alleen is de druk bij geothermie veel hoger dan bij de injectie van afvalwater.
Risico's
Toch is Mensink niet op voorhand tegen geothermie. Iedereen weet dat we de mogelijkheden moeten bekijken om van fossiel naar duurzaam te gaan. En als het zonder risico s zou kunnen, dan zijn wij daar wel voorstander van. Het is toch een van de mogelijkheden om aan het klimaatakkoord van Parijs te voldoen.
Desondanks is er ook scepsis. Zijn de risico s wel voldoende in kaart gebracht? Is er voldoende bekend? , zegt Mensink. Het is goed dat ook het Staatstoezicht op de Mijnen het met de nodige voorzichtigheid bekijkt. Het is tenslotte allemaal nieuw.
Zoals Mensink sceptisch is over de risico s, is De Groot sceptisch over de aandacht die risico s soms krijgen. Natuurlijk moet alles veilig kunnen draaien. En je moet risico s wel benoemen. Maar het moet niet alleen daarover gaan , aldus De Groot. Het project in Limburg, dat uitstekend draaide, is stilgelegd vanwege een microtrilling. Die kun je niet eens voelen. En 2 op de schaal van Richter is een vrachtwagen die voorbijrijdt. Bovendien, het verband met de aardwarmtewinning is nog niet eens aangetoond.
Toch wil hij SodM niets verwijten. Het is hun taak. Maar een SodM-rapport als Staat van de sector Geothermie , waarin staat dat de risico s onderbelicht blijven, gaat wel een eigen leven leiden. Dat trekt een bezorgde bewoner over 10 jaar weer uit de la. Terwijl aan alles natuurlijk risico s zijn verbonden. Ook als je van hier met de auto naar Amsterdam rijdt. Als je geen risico s durft te nemen, kom je ook niet verder.
Onderzoeken
Mensink juicht nieuw onderzoek naar geothermie van harte toe. Maar vaak schuilt achter de rapporten een belang , waarschuwt hij. Onderzoeken worden betaald door de initiatiefnemers, waarbij de risico s ondergeschikt gemaakt worden aan het economische belang. En bij de gemeenten en provincie ontbreekt vaak de kennis om er een goed oordeel over te kunnen vellen. Onderzoek moet daarom in hoofdzaak gedragen worden door de overheid.
Statenlid Bouwien Rutten (CDA), die zelf in het gebied woont dat door de provincie als kansrijk is aangemerkt voor geothermie, is het ermee eens dat belangenverstrengeling te allen tijde voorkomen moet worden. Volgens mij haalt de provincie technische informatie zeker niet alleen van de opdrachtgever. Er worden juist ook wetenschappelijke en deskundige partijen bij betrokken.
Haar collega-Statenlid Robert Jansen (GroenLinks) zegt onomwonden dat onderzoek door de overheid gefinancierd moeten worden. Kost dat veel geld? De energietransitie kost gewoon geld , zegt hij. Jansen en Rutten zijn niet op voorhand tegen geothermie in Twente. Het onderwerp leeft hier nog niet zo , zegt Rutten. Maar er zitten wel haken en ogen aan. Gebieden met breuklijnen zijn niet het meest ideaal voor geothermie. En ik weet vanuit mijn dossier afvalwater, waar ik heel diep in zat, dat er in Noordoost Twente breuklijnen zitten op bepaalde plekken. Vanuit het CDA gaan we het dus heel nauw volgen.
Jansen, die ook de breuklijnen noemt, wijst tevens op de drinkwaterwinning. We moeten ons zeer goed bewust zijn van de risico s. En als je die weet, moet je daarop maatregelen nemen. Maar ik sta open voor geothermie, ook al omdat het niet gaat om een afvalproduct van de fossiele energie.
Rutten vindt het wel noodzakelijk dat, voorafgaand aan het opstarten van geothermie, eerst de huidige situatie wordt opgenomen. Ook voor de bevolking, zodat zij er ook een gevoel bij hebben. Alles heeft te maken met vertrouwen dat de eigen woonomgeving veilig is. Mensen zijn niet per definitie tegen activiteiten in de diepe ondergrond. Als je maar weet wat er gebeurt, wat het brengt en wat het kost. Dat het transparant is.
Revolutionaire pompen van Encontech kunnen geothermie vooruit helpen
De ontwikkeling van geothermie biedt kansen voor de revolutionaire pompen van het bedrijf Encontech, een spin-off van de Universiteit Twente. Ook Encontech is morgen op het symposium aanwezig. Het bijzondere van de pompen is, volgens de bedenkers Alexander Kronberg en Maxim Glushenkov, dat ze warmteverschil rechtstreeks kunnen omzetten in mechanische energie. En daarmee in elektriciteit. Eigenlijk zijn het motoren , zegt Patrick Bliek, die de Encontech begeleidt in de pogingen de vinding op de markt te brengen. Een alternatief voor benzine- en dieselmotoren.
Warmteverschil is er in voldoende mate, bij aardwarmte. Diep in de bodem kunnen de temperaturen oplopen tot 200 graden. De techniek is zó nieuw, dat het moeite kost om zelfs techneuten van de werking te overtuigen , zegt Bliek. Het probleem is volgens hem dat er overweldigend veel toepassingen mogelijk zijn. Het apparaat is schaalbaar van een kilowatt tot enkele megawatts. Daarom is het ook geschikt voor geothermie. Maar het kan dus ook heel klein. De warmte van je hand kan al voldoende zijn.
Encontech is niet van plan de pompen zelf te bouwen. Bliek: We zoeken partners waarmee de stap naar een industriële omgeving gezet kan worden. Bedrijven die geïnteresseerd zijn in de ontwikkeling van toepassingen. Een bedrijf als VDL, dat Siemens overgenomen heeft, zou met deze pompen zomaar het nieuwe Stork kunnen worden.
Bij machinefabriek Ten Heggeler in Hengelo wordt momenteel gewerkt aan een prototype. Het wachten is op investeerders en bedrijven die de pomp verder willen ontwikkelen. Bij voorkeur Nederlandse bedrijven en ook nog eens uit Twente , zegt Bliek.
3 argumenten voor geothermie in Twente
1. Het is een alternatief voor fossiele energie
2. De warmte is gewoon in de grond aanwezig
3. Aardwarmte wordt elders al op een veilige manier gewonnen
3 argumenten tegen geothermie in Twente
1. Een installatie voor het winnen van aardwarmte kost veel geld
2. In Twente zijn breuklijnen waar geothermie meer risico s oplevert
3. De risico s van geothermie zijn sowieso onvoldoende bekend
Het symposium over geothermie is in de Waaier 2 (Breedveldzaal) op de Universiteit Twente. Aanvang 13.00 uur.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Energie Beheer Nederland (EBN)
Desondanks is er ook scepsis. Zijn de risico s wel voldoende in kaart gebracht? Is er voldoende bekend? , zegt Mensink. Het is goed dat ook het Staatstoezicht op de Mijnen het met de nodige voorzichtigheid bekijkt. Het is tenslotte allemaal nieuw.
Zoals Mensink sceptisch is over de risico s, is De Groot sceptisch over de aandacht die risico s soms krijgen. Natuurlijk moet alles veilig kunnen draaien. En je moet risico s wel benoemen. Maar het moet niet alleen daarover gaan , aldus De Groot. Het project in Limburg, dat uitstekend draaide, is stilgelegd vanwege een microtrilling. Die kun je niet eens voelen. En 2 op de schaal van Richter is een vrachtwagen die voorbijrijdt. Bovendien, het verband met de aardwarmtewinning is nog niet eens aangetoond.
Toch wil hij SodM niets verwijten. Het is hun taak. Maar een SodM-rapport als Staat van de sector Geothermie , waarin staat dat de risico s onderbelicht blijven, gaat wel een eigen leven leiden. Dat trekt een bezorgde bewoner over 10 jaar weer uit de la. Terwijl aan alles natuurlijk risico s zijn verbonden. Ook als je van hier met de auto naar Amsterdam rijdt. Als je geen risico s durft te nemen, kom je ook niet verder.
Onderzoeken
Mensink juicht nieuw onderzoek naar geothermie van harte toe. Maar vaak schuilt achter de rapporten een belang , waarschuwt hij. Onderzoeken worden betaald door de initiatiefnemers, waarbij de risico s ondergeschikt gemaakt worden aan het economische belang. En bij de gemeenten en provincie ontbreekt vaak de kennis om er een goed oordeel over te kunnen vellen. Onderzoek moet daarom in hoofdzaak gedragen worden door de overheid.
Statenlid Bouwien Rutten (CDA), die zelf in het gebied woont dat door de provincie als kansrijk is aangemerkt voor geothermie, is het ermee eens dat belangenverstrengeling te allen tijde voorkomen moet worden. Volgens mij haalt de provincie technische informatie zeker niet alleen van de opdrachtgever. Er worden juist ook wetenschappelijke en deskundige partijen bij betrokken.
Haar collega-Statenlid Robert Jansen (GroenLinks) zegt onomwonden dat onderzoek door de overheid gefinancierd moeten worden. Kost dat veel geld? De energietransitie kost gewoon geld , zegt hij. Jansen en Rutten zijn niet op voorhand tegen geothermie in Twente. Het onderwerp leeft hier nog niet zo , zegt Rutten. Maar er zitten wel haken en ogen aan. Gebieden met breuklijnen zijn niet het meest ideaal voor geothermie. En ik weet vanuit mijn dossier afvalwater, waar ik heel diep in zat, dat er in Noordoost Twente breuklijnen zitten op bepaalde plekken. Vanuit het CDA gaan we het dus heel nauw volgen.
Jansen, die ook de breuklijnen noemt, wijst tevens op de drinkwaterwinning. We moeten ons zeer goed bewust zijn van de risico s. En als je die weet, moet je daarop maatregelen nemen. Maar ik sta open voor geothermie, ook al omdat het niet gaat om een afvalproduct van de fossiele energie.
Rutten vindt het wel noodzakelijk dat, voorafgaand aan het opstarten van geothermie, eerst de huidige situatie wordt opgenomen. Ook voor de bevolking, zodat zij er ook een gevoel bij hebben. Alles heeft te maken met vertrouwen dat de eigen woonomgeving veilig is. Mensen zijn niet per definitie tegen activiteiten in de diepe ondergrond. Als je maar weet wat er gebeurt, wat het brengt en wat het kost. Dat het transparant is.
Revolutionaire pompen van Encontech kunnen geothermie vooruit helpen
De ontwikkeling van geothermie biedt kansen voor de revolutionaire pompen van het bedrijf Encontech, een spin-off van de Universiteit Twente. Ook Encontech is morgen op het symposium aanwezig. Het bijzondere van de pompen is, volgens de bedenkers Alexander Kronberg en Maxim Glushenkov, dat ze warmteverschil rechtstreeks kunnen omzetten in mechanische energie. En daarmee in elektriciteit. Eigenlijk zijn het motoren , zegt Patrick Bliek, die de Encontech begeleidt in de pogingen de vinding op de markt te brengen. Een alternatief voor benzine- en dieselmotoren.
Warmteverschil is er in voldoende mate, bij aardwarmte. Diep in de bodem kunnen de temperaturen oplopen tot 200 graden. De techniek is zó nieuw, dat het moeite kost om zelfs techneuten van de werking te overtuigen , zegt Bliek. Het probleem is volgens hem dat er overweldigend veel toepassingen mogelijk zijn. Het apparaat is schaalbaar van een kilowatt tot enkele megawatts. Daarom is het ook geschikt voor geothermie. Maar het kan dus ook heel klein. De warmte van je hand kan al voldoende zijn.
Encontech is niet van plan de pompen zelf te bouwen. Bliek: We zoeken partners waarmee de stap naar een industriële omgeving gezet kan worden. Bedrijven die geïnteresseerd zijn in de ontwikkeling van toepassingen. Een bedrijf als VDL, dat Siemens overgenomen heeft, zou met deze pompen zomaar het nieuwe Stork kunnen worden.
Bij machinefabriek Ten Heggeler in Hengelo wordt momenteel gewerkt aan een prototype. Het wachten is op investeerders en bedrijven die de pomp verder willen ontwikkelen. Bij voorkeur Nederlandse bedrijven en ook nog eens uit Twente , zegt Bliek.
3 argumenten voor geothermie in Twente
1. Het is een alternatief voor fossiele energie
2. De warmte is gewoon in de grond aanwezig
3. Aardwarmte wordt elders al op een veilige manier gewonnen
3 argumenten tegen geothermie in Twente
1. Een installatie voor het winnen van aardwarmte kost veel geld
2. In Twente zijn breuklijnen waar geothermie meer risico s oplevert
3. De risico s van geothermie zijn sowieso onvoldoende bekend
Het symposium over geothermie is in de Waaier 2 (Breedveldzaal) op de Universiteit Twente. Aanvang 13.00 uur.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Energie Beheer Nederland (EBN)
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.
Download onze app
