Gerrald Hekman loopt een rondje in het stadshart. Over de Walstraat, Noorder- en Zuiderhagen, Marktstraat en Langestraat. Onder hem stroomde ooit een van de grachten van Enschede. Waarom doen we geen poging ze weer aan de oppervlakte te halen, bedacht hij met een aantal gelijkgestemden. Of het haalbaar is? Nee, waarschijnlijk niet , beseft Hekman. Maar waarom zou je niet kijken naar wat wél mogelijk is en daarbij de lat hoog leggen?
Geen deskundigeHekman (33) zegt niet gehinderd te worden door bouwtechnische kennis. Hij heeft een marketingachtergrond, runt op dat gebied een eigen bureau en is mede-eigenaar van een foodhal in Deventer. Hij is geen deskundige op het gebied van water. Maar het kan wel een oplossing zijn voor problemen in de bebouwde omgeving en het maakt Enschede er fraaier op, constateert hij.
Dat is de ambitie die hem drijft. Een stad vormt zich naar haar inwoners. Deze stad ligt me na aan het hart. Als we er in slagen het beeld van de grachten terug te brengen in Enschede gaat de binnenstad er op vooruit. Er is veel verdwenen. Laten we iets achterlaten voor onze kinderen en kleinkinderen. Waarna hij enthousiast uitroept: Het is tijd om historie te maken.
Huh, grachten?Na een artikel op de website Indebuurt raakte hij in de ban van de historie van de grachten in Enschede. Zijn eerste reactie was als die van veel Enschedeërs: Grachten? Huh, had Enschede die dan? Er liepen er vroeger twee in de binnenstad. In 1325 kreeg Enschede stadsrechten en mocht daarom een gracht aanleggen. Rond 1450 kwam daar een tweede bij, wat verder van de Oude Markt met de kerk. Deze gracht werd in 1597 gedempt op bevel van Prins Maurits, toen hij Enschede innam. Na de grote stadsbrand in 1862 verdween ook de binnengracht - die werd volgegooid met puin.
Hekman: De grachten hebben er langer wel gelegen dan niet. Hoewel ze niet meer zichtbaar zijn, vormen ze een onderdeel van de identiteit van Enschede. Daarom besloot ik er mee aan de slag te gaan.
ProjectteamBij zijn speciale Facebookgroep sloten zich binnen de kortste keren meer dan driehonderd Enschedeërs aan. Plaatsgenoten die verstand van water en techniek hebben, boden aan met hem het voortouw te nemen. Met architect Hein Jan Geerdink, Anouk Bomers, civiel ingenieur aan de UT en specialist op het gebied van water, en Marieke Hendriks, die zich bezighoudt met het thema duurzaamheid, vormt hij inmiddels een projectteam.
Contacten
Ze hebben diverse gesprekken gevoerd met deskundigen van de gemeente en met andere belanghebbende partijen die bezig zijn met nieuwe ontwikkelingen in de binnenstad, zoals projectontwikkelaar LIFE. Die investeert fors in de ingrijpende herinrichting van het deel van het centrum aan de Kop van de Boulevard.
Die contacten wakkerden het enthousiasme verder aan. Er is niemand die op voorhand zegt: Niet aan beginnen . De tijd is er rijp voor, ook vanwege praktische redenen. Water in de stad draagt bij aan een betere afwatering van ons grondwater en kan een antwoord zijn op de verstening van de binnenstad, die zorgt voor hogere temperaturen. Op verschillende plekken, zoals in Roombeek, heeft Enschede het water al teruggebracht.
Hekman c.s. hebben drie scenario s uitgewerkt. We kijken of we het draagvlak kunnen vergroten. En wie weet wat er dan mogelijk blijkt te zijn. Enschede zou niet de eerste stad zijn die haar grachten terugbrengt. In Utrecht, Den Haag en Arnhem gebeurt het ook. En kijk wat ze in Almelo doen. Dan moet het toch ook zeker in Enschede kunnen?!
Scenario s voor meer water in binnenstad
1. Historische grachten terug Dat zou fantastisch zijn, maar is ook ontzettend moeilijk. Ook al omdat de grachten niet op de plek van de huidige straten liepen, maar op plekken waar is gebouwd. Die panden worden natuurlijk niet afgebroken. Echte grachten gaan daar niet komen, maar er zijn wel plekken waar ook nu nog plek is om water bovengronds te halen. Zoals in de Windbrugstraat en Achter het Hofje, een lelijk stukje centrum.
2. Ring rondom centrum De huidige stratenring rondom de binnenstad, waar het centrum overloopt in de rest van de bebouwing, biedt volgens ons goede mogelijkheden. Dan kun je denken aan de Oldenzaalsestraat, Molenstraat, Nijverheidsstraat, Boulevard. Een deel hiervan wordt momenteel aangepakt, of in de naaste toekomst. Je zou een aaneengesloten ring van water rond het centrum kunnen maken, die op sommige plekken meer zichtbaar is dan op andere plekken.
3. Ruimte singels gebruiken Nog wat verder van het centrum bieden de singels in ieder geval voldoende ruimte om het water terug te brengen in de stad. Je hebt in het midden een groenstrook van zo n 6 meter breed. Daar zou je iets mee kunnen. Tegelijkertijd waren de singels destijds een revolutionair idee, dus wil je voorzichtig zijn om daar inbreuk op te maken. Dat zijn zaken die we wel willen laten onderzoeken. De komende maanden gaan studenten van ArtEZ en de Universiteit Twente aan de slag om deze scenario s te concretiseren.
Enschede aan Zee Water: we willen het in de grond houden maar niet in de kelder, we strijden tegen verdroging en tegen vernatting, we willen de grachten terug in de stad en halen tegels uit de tuin om het water kwijt te raken. Waterbeheer is constant de balans zoeken tussen te veel op de verkeerde plek en te weinig op de goede plek.
Newsroom Enschede, het samenwerkingsverband van omroep 1Twente en De Twentsche Courant Tubantia, onderzoekt de komende maanden onze haat-liefdeverhouding met het water. We ondervragen de mensen die ermee werken, we onderzoeken wat de toekomst brengt en we brengen in kaart waar het water is, was en zou moeten zijn. In de vorm van interviews, reportages, podcasts en debatten graven we door naar Enschede aan Zee.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede - foto: Gerrald Hekman