AUDIO Kunstrel in Enschede: kunstenares verwerkt gezicht van overleden vader in muurschildering

Het gaat om twee muurschilderingen aan de Buurserstraat in de stad, die herinneren aan de voormalige spoorverbinding Enschede - Ahaus (1903-1975). Die lijn bracht de stad in vroeger tijden werk, aanzien en welvaart. Het kunstwerk is gemaakt door Sonna Krom, in opdracht van de Stichting Historische Sociëteit Enschede-Lonneker.

Het is het derde kunstrelletje in de regio in korte tijd. Vorige maand probeerden politici op het Gogbot-festival in Enschede een schokkend kunstwerk weg te laten halen. Daarna verwijderde de rechtbank in Almelo een schilderij uit de hal met daarop een ontblote borst, omdat bezoekers er aanstoot aan namen.

Nu is een gezicht in de wolken op een van de twee muurschildering bron van conflict. Het kijkt neer op het Twentse landschap, waar de kolentrein langzaam uit zicht verdwijnt. Krom beroept zich op haar artistieke vrijheid. Het symboliseert voor haar de Twentse voorouders, die toezien op het leven van vroeger. Maar Dick Buursink, oud-politicus en nu voorzitter van deze stichting, ziet er een hogere macht in, is het gezicht een wezensvreemd element en moet het er uit.

Hogere machtBuursink: Ik ben het soort dat niet gelooft in een hogere macht, die na de dood neerkijkt op ons. Opdracht was het schilderen van de Spoor-Zuid. Dat heeft ze echt prachtig gedaan. Maar dat gezicht hoort er niet in, heeft niets met het spoor te maken. Ze heeft artistieke vrijheid, maar daar is daar geen ruimte voor.

Hij heeft Krom dinsdag laten weten dat ze het gezicht moet weghalen voor de onthulling, zaterdag. Buursink wil niet vooruitlopen op eventuele maatregelen als Krom weigert. Hij zou haar hebben gedreigd niet te betalen, of het gezicht te laten overschilderen. Daar gaat hij nu niet op in: Zij moet het oplossen. Zo niet, dan handelen we naar bevind van zaken. Overschilderen lijkt me wel erg ver gaan. Ik wil niet weggezet worden als een bestuurder die een kunstwerk vernielt.

Je weet wie je vraagtDe Enschedese kunstenares, die al op veel meer plekken in de stad historische muurschilderingen maakte, laat echter weten niet te zwichten. Ik sta er om bekend dat ik historisch surrealistische kunst maak. Je weet toch wie je vraagt? Ja, er zit een persoonlijk element in, maar dat is toch echt mijn artistieke vrijheid. Daar moet je niet aankomen. In diezelfde vrijheid heb ik ook het Twentse landschap gecomponeerd rond de locomotief en de kolenwagon. Achter de trein zie je de historische skyline van Enschede verbeeld. Die is ook niet zoals die werkelijk was. Je kon de stad vanaf die plek van de spoorlijn niet eens zien.

Ze heeft vorige week geprobeerd om met een videoboodschap Buursink uit te leggen hoe zij werkt en hoe zo n muurschildering tot stand komt. Je gaat als kunstenaar een avontuur aan met het witte vlak. Iets wat plat is, moet driedimensionaal worden, alsof je er werkelijk omheen kan lopen. De trein alleen is niet genoeg. Ik zag op een gegeven moment echt het leven van vroeger voor me. Als je dat voelt, dan pakt dat je dat bij de kladden.

Van haar vaderEn zo is het ook gegaan met het tweede paneel, vertelt ze, toen ze daar de lucht in grove lijnen aanbracht. Ineens zag ik daar een gezicht in. Het drong zich aan me op. Ze besloot het er uit te lichten . Het werd het licht glimlachende gelaat van haar vader, die drie jaar geleden is gestorven. Ik vond het mooi en op zijn plaats. Een gezicht dat ooit letterlijk naar het vroegere spoor en het landschap heeft gekeken. Het is het enige menselijke aspect in het schilderij. Het symboliseert de mensen die toen de stad maakten. Voor mij is het helemaal geen opperwezen of wezensvreemde hogere macht. Volgens haar hebben passanten er tot dusver ook geen probleem van gemaakt.

Buursink wijkt desgevraagd niet. Typisch de reactie van een kunstenaar. Het gezicht drong zich in inspiratie aan haar op. Allemaal prima, maar niet in Spoor-Zuid. Als ze het zo laat heeft ze in elk geval een ontevreden opdrachtgever. Doel van de stichting is de verhalen van de stad levend houden. Volgens Buursink wil de stichting de komende jaren daarom meer historische taferelen in de stad brengen en dan hoeft Krom niet op een nieuwe opdracht te rekenen. Als er problemen zijn met je auto, ga je voortaan ook naar een andere garage.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Annina Romita