In een knus hoekje van de eet- en recreatiezaal van het woon-zorgcentrum Bruggerbosch zit een groepje bewoners rond een oude buizentelevisie, waarop in zwart-wit Swiebertje, Toon Hermans en Elvis Presley voorbij komen. Er wordt gelachen, meegezongen, met armen dansbewegingen gemaakt en er worden herinneringen gedeeld. De dementerende ouderen zijn voor even terug in hun jeugd. Dat is de bedoeling van de belevingshoek, die is ingericht met meubels en spullen uit de jaren 50 en 60.
"Van die periode weten ze vaak nog veel", zegt verpleegkundige Petra Hoogerwerf. Ze werkt al 33 jaar met dementerende ouderen. "Het langetermijngeheugen blijft het langste intact. Wat de bewoners vanmiddag hebben gegeten, zijn ze vergeten, maar van vroeger komt veel terug. We zoeken daar aansluiting bij om te voorkomen dat de mensen zich afzonderen. Op deze manier proberen we te stimuleren dat ze mee blijven doen en actief worden. Wat dat betreft is het fantastisch om het effect van deze tv te zien."
Van zwart-wit tot Youtube
De antieke tv-kast is omgebouwd tot een moderne internet-televisie waardoor programma's in zwart-wit uit vervlogen tijden kunnen worden gestreamd van YouTube. Het brein achter deze metamorfose is Rick de Busser (32), normaal bij Bruggerbosch als projectleider verantwoordelijk voor ver- en nieuwbouw.
Toen hij hoorde dat voor de belevingshoek via Marktplaats een tv op de kop was getikt uit 1962, bedacht hij dat het mogelijk moet zijn daar ook programma's uit die periode op te vertonen. "Mijn vader repareerde vroeger op zolder voor de hele straat tv's", zegt De Busser. "Ik hielp hem daarbij, dus ik weet er wel iets van. Uiteindelijk heb ik drie technieken gebruikt om het HDMI-signaal om te vormen naar de ouderwetse richtantenne. Daardoor kun je nu met bijvoorbeeld een iPad beelden van oude programma's vanaf YouTube overzetten naar deze tv."
Kippenvel
Hij vertelt dat hij kippenvel krijgt als hij ziet hoe de bewoners reageren. "Daar was ik heel benieuwd naar. Ik heb mijn werkkamer hierboven en een dag nadat ik de tv had geïnstalleerd, heb ik vanaf de balustrade stiekem een paar keer gekeken", zegt De Busser. "Ik zie bewoners hier in het gebouw vaak in zichzelf gekeerd en strak kijkend voorbij komen, maar ik zag ze voor deze tv opfleuren. Prachtig om van een afstandje te zien. Ze waren ineens gezellig met elkaar aan het praten."
Dat geldt ook voor de bewoners die op deze middag zijn aangeschoven voor de tv. Met zijn iPad in de hand honoreert Rick de Busser hun verzoeken. Wim Kolthof (68) en Riekie Bijker (78) willen graag Toon Hermans zien. "Die is goed. Lachen", zeggen ze. Inhakend op de conference merkt Kolthof gevat op: "Het blijft maar ruisen door zijn struikgewas." Frieda Pakonka (82) vertelt 'megafan' te zijn van Elvis Presley, waarna op de tv-kast in zwart-wit The King met Jailhouse Rock verschijnt.
Een mooie jongen", zegt Pakonka. Vervolgens zingt ze zachtjes mee en maakt in haar stoel met haar armen twistbewegingen. "Populair zijn ook Swiebertje en Snip en Snap", zegt verpleegkundige Petra Hoogerwerf. "En dan het Polygoonjournaal. Als die beelden voorbij komen, beginnen de bewoners te vertellen dat ze nog goed weten wat er toen is gebeurd. Van grote gebeurtenissen weten ze soms de datum nog. Bijzonder zijn de reacties van mensen die niet meer goed kunnen zien, maar wel de stem van het Polygoonjournaal herkennen. Herkenbaarheid geeft onze bewoners steun. Als je in de war bent en niet meer weet hoe de wereld in elkaar steekt, dan is het van belang je veilig en geborgen te voelen."
Beschermd gevoel
Op allerlei manieren is daar bij de inrichting van de huiskamer rekening mee gehouden. Voor de kleurkeuze ging Bruggerbosch als expertisecentrum voor dementie af op onderzoeken. "Eerst was het hier wit, maar dat is een vervelende kleur voor mensen met het dementieel syndroom", zegt Hoogerwerf. "Dan krijgen ze het gevoel dat ze zweven. We willen zorgen dat ze zich beschermd voelen. Daarom hebben we ook fauteuils uitgezocht met oren."
Andere zorgcentra in de regio hebben al interesse getoond in de huiskamer en vooral in de speciale televisie. Rick de Busser is bereid zijn innovatieve kunstje te herhalen voor andere tehuizen.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Frans Nikkels