'Gemeente Hengelo, zie het als uw plicht om de Joodse begraafplaats te onderhouden'
De Joodse Begraafplaats aan de Dennenbosweg in Hengelo wordt onderhouden door een handjevol vrijwilligers op leeftijd. Een beetje schoffelen en licht snoeiwerk, dat lukt ze nog wel, maar voor het echt zware werk is de Stichting Onderhoud Joodse Begraafplaats aangewezen op anderen. "En die anderen verzaken", vindt voorzitter Frank Overweg: "We hebben als maatschappij de plicht om deze kosten samen te dragen. In de oorlog stonden veel mensen met de rug naar hun Joodse medeburgers toe, laat dat nu niet weer gebeuren."
Goedmaken
Dat kunnen we nu een beetje goedmaken, wil Overweg maar zeggen. De Twentse gemeenten - dit probleem speelt in de hele regio - zouden een voorbeeld kunnen nemen aan Haarlem, vertelt de in Boekelo woonachtige Overweg: "De gemeente Haarlem heeft het groenbeheer en het onderhoud van de Joodse begraafplaats in die plaats eind vorig jaar overgenomen van de Joodse gemeenschap. Kijk, dan snap je het."
Leegloop en vergrijzing
Algemene begraafplaatsen worden overal onderhouden door de gemeente, begraafplaatsen die eigendom zijn van een parochie worden door de kerk onderhouden. Overweg vindt dat Joodse begraafplaatsen gelijkgeschakeld moeten worden aan algemene begraafplaatsen: "In veel kerken is sprake van leegloop en vergrijzing, maar in de Joodse gemeenschap speelt nog iets anders. De Joodse Gemeente Twente had voor de oorlog duizenden leden en na de oorlog nog maar een paar honderd. Daarvan is nog maar een handjevol actief voor diezelfde gemeente. Onder de mensen die als vrijwilliger hun handen uit de mouwen steken, zijn zelfs een paar tachtigers. Nog een paar jaar en dan is er niemand meer."
Joodse Gemeente Twente
Dat is precies wat Overweg drijft. Hij is tevens voorzitter van de Joodse Gemeente Twente: "Dit probleem speelt in vrijwel alle Twentse gemeenten met een Joodse begraafplaats: Hengelo, Borne, Delden, Almelo, Haaksbergen en Enschede (2 begraafplaatsen, red.). Alleen in Oldenzaal is het aardig goed geregeld, heb ik begrepen. Als onze generatie er straks niet meer is, wie moet het dan doen? Daarom wil ik dit geregeld hebben, voor ik zelf ooit begraven wordt. Waar dat gaat gebeuren? In Enschede, op de Joodse begraafplaats langs de Noord Esmarkerrondeweg."
"Het gaat mij vooral om het principe: we hebben als maatschappij de plicht om dit te doen, vind ik. Dat zeg ik natuurlijk als Jood, maar ik hoor het ook van al mijn niet-Joodse vrienden. Waarom betaalt de gemeente wel voor het onderhoud van algemene begraafplaatsen, maar niet voor deze Joodse begraafplaats?"
Gemeente: 'Wij doen al veel'
Een gemeentewoordvoerder laat weten dat er wel degelijk geld wordt besteed aan het onderhoud van deze begraafplaats: "Er zijn eind vorig jaar afspraken gemaakt met het bestuur van de Stichting Onderhoud Joodse Begraafplaats dat groenbedrijf Gildebor twee keer per jaar blad opruimt, dat er twee keer per jaar gras wordt gemaaid en afgevoerd, dat de composthoop regelmatig wordt opgeruimd en dat eens per vier jaar de treurwilg en de laurierhagen worden gesnoeid. Voor de overige zaken is men zelf verantwoordelijk. Een fundamenteel verschil tussen de Joodse begraafplaats en een algemene begraafplaats is namelijk dat de algemene begraafplaatsen (Hengelo heeft er een aan de Oldenzaalsestraat en een aan de Deurningerstraat, red.) ons eigendom zijn en de Joodse begraafplaats niet."
Raadsvragen
Overweg vindt de uitleg van de gemeente erg mager: "Eens in de vier jaar snoeien? Zoiets moet jaarlijks gebeuren. Neem deze begraafplaats nu gewoon mee in het onderhoud van de andere algemene begraafplaatsen, dat is toch niet zo moeilijk? Zo'n eerste keer moet het even goed gebeuren en daarna is het voor Gildebor ook een kwestie van bijhouden. Een voordeel is ook nog eens dat wij de vrijwilligers al hebben voor het lichte werk."
Collegepartijen PvdA en D66 hebben de afgelopen week vragen gesteld over dit onderwerp. Ook zij vinden dat de gemeente het onderhoud volledig voor haar rekening zou moeten nemen.
Tranen
En wat als dat geld er niet komt? Overweg durft daar niet aan te denken: "Bij die gedachte krijg ik tranen in mijn ogen. Dan denk ik: hebben we dan niks geleerd van het verleden? Ik ga ook liever sporten dan mij hier druk om maken, maar zolang het niet geregeld is, blijf ik ervoor vechten."
Hieronder de langere versie van de op de begraafplaats opgenomen reportage:
