Laura Ratering | 1Twente
104.000 stenen, een voor elke Nederlander die is weggevoerd en vermoord. Stenen die herinneren aan een verschrikkelijke, door willekeur gekenmerkte tijd. De Joodse gemeenschap en het 4/5 mei-comité in Enschede onthulden gisteren in de tuin van de Enschedese synagoge het lokale deel van het monument, dat 800 stenen moet tellen. Overkoepelend thema van de onthulling was: Haat mag niet normaal worden .
Eigen herinneringen Rachel Denneboom, voorzitter van het 4/5 mei-comité opende de avond en begon haar toespraak met de woorden: Antisemitisme lijkt erbij te horen, we zijn er aan gewend geraakt en dat is niet normaal. Als vrouw met Joodse roots weet zij precies wat dit betekent. En daarom moet ik mijn zorgen met u delen, zei Denneboom. Want steeds vaker zie ik een gebrek aan ophef over Jodenhaat in onze gezelschap.
Ook loco-burgemeester Jeroen Diepemaat deelde zijn eigen ervaringen. Hij is er mede verantwoordelijk voor dat Enschede haar stuk van het kunstwerk mag houden. Als kleinkind van een vrouw die tijdens de oorlog met enorme kracht voor haar familie zorgde, ben ik ervan overtuigt dat we deze unieke verhalen moeten bijven doorvertellen.
Jongere generatiesHet was een emotionele bijeenkomst. Niet alleen omdat er Joodse en niet-Joodse mensen bijeenkwamen, maar ook overlevenden, zoals meneer Berg, het oudste lid van de Joodse gemeenschap in Enschede. Hij stak, samen met zijn zoon en kleinkinderen Sophie en Sam, Levenslicht aan. Drie generaties die de oorlog op verschillende manieren herdenken. Mijn zoon en mijn kleinkinderen hebben de oorlog niet meegemaakt, begint Berg. Maar het is natuurlijk van groot belang dat wij die tijd niet vergeten.
Berg was zes toen de oorlog eindigde. Hij zat ondergedoken in Hilversum en Rotterdam en heeft het overleefd. Als enige. Van de rest van zijn familie was na de oorlog niemand meer in leven. Maar ik zie dat het antisemitisme weer toeneemt, merkt hij op. Of wij als maatschappij iets kunnen doen? Praten. Met elkaar en met de regering. Altijd alert zijn en opmerken als we het ergens niet mee eens zijn. Hij wil dat zijn zoon dit doorgeeft aan de kinderen. Ik ben trots op hun, dat ze dit meemaken en dat ik aanwezig mag zijn, zegt Berg en kijkt met een glimlach naar zijn kleinkinderen. Over de excuses die premier Rutte maakte tijdens de Holocaustherdenking in Amsterdam is hij kort. Hij haalt zijn schouders op: Vijfenzeventig jaar na dato ¦ en wat heb je eraan?
Vanaf dinsdag aanstaande is Levenslicht tot 6 maart te zien bij Concordia aan de Langestraat. Daarna krijgt het monument een vaste plek in de Enschedese synagoge. Kijk voor meer informatie op: enschedeviertvrijheid.nl.Foto: Ernst Bergboer, © 1Twente.