De Letters van FC Twente: wat Wout Brama en Donald Duck met elkaar gemeen hebben

Laaggeletterdheid is een groeiend probleem. In heel Nederland. Ondanks alle aandacht, energie en centen die worden gestoken in het tackelen ervan. Landelijke heeft een vijfde van de bevolking moeite met lezen en schrijven. In Enschede geldt dat voor bijna een kwart van de bevolking.

Kantelpunt in groep vijf

Je kunt heel geleerd en ingewikkeld doen over grote maatschappelijke knelpunten, je kunt ze ook platslaan en simpel benaderen. Dat laatste zet soms minstens zoveel zoden aan de dijk. De oorzaak van laaggeletterdheid - en dus ook de oplossing - is misschien eenvoudiger dan je denkt: lezen. Liever gezegd: plezier in lezen.

En dat is precies waar het project ‘De Letters van FC Twente’ op inspeelt. Volgens de mensen die ervoor hebben doorgeleerd ligt daarbij het kantelpunt bij kinderen van een jaar of acht, negen. Kinderen in groep vijf van de basisschool. Dat is het moment waarop kinderen niet alleen woordjes kennen en schrijven, maar ook moeten gaan begrijpen wat zij lezen en schrijven.

Het is in groep vijf dat je aanhaakt of afhaakt, als het om lezen gaat. Gaat de lol er vanaf, om welke reden dan ook, dan is de kans groot dat je in je verdere schoolcarrière de ene hobbel na de andere moet nemen, hobbels die steeds hoger worden. Een aanhoudende confrontatie met iets dat je niet goed kunt, met onmacht. En haal dat dan nog maar eens in.

Letters, letters en nog eens letters…

Die letters van FC Twente mag je letterlijk nemen. De eerste van de vijf middagen waarop de kinderen die deelnemen aan het project bij elkaar komen, vindt plaats in de Grolsch Veste. De opdracht: struin de tribunes af en zoek acht letters die daar ergens verstopt liggen.

Die letters zijn levensgrote afdrukken van letters op de spandoeken die overal hangen. Samen vormen ze ‘FC Twente’. Met die letters wordt een letterspel gespeeld.

…en een quiz

Belangrijkste onderdeel van alle vijf middagen is een quiz over het weekblad waarmee bijna elke Nederlander is opgegroeid: de Donald Duck. Voorafgaand aan die eerste middag is er bij elk kind een ‘Duckie’ thuis afgeleverd. Met één opdracht, de voorwaarde ook om mee te mogen doen: dat Duckie donders goed lezen. Elke letter, elk verhaal, iedere rubriek. Over alles kan een vraag worden gesteld. Vraag is natuurlijk wie na vijf weken dè Donald Duck-kenner van het gezelschap wordt.

Elke week een Duckie

Elke week valt er een nieuwe Donald Duck op de mat. Op de laatste bijeenkomst is de tekenaar van Donald Duck te gast, een Enschedeër, Jan-Roman Pikula. Die tovert op verzoek elk personage uit de Duck op een flipover en hij heeft een verrassing: de uitgever van het weekblad heeft voor elke deelnemer een jaarabonnement beschikbaar gesteld. Dat betekent dat er ook na afloop van het project wekelijks een Duckie op de mat blijft vallen.

Er is lang denigrerend gedaan over strips; het zou niet echt lezen zijn. Stiekem vond bijna elk kind iets anders en je kunt je afvragen hoeveel mensen juist in stripverhalen ontdekten hoe leuk lezen kan zijn. En hoe saai de boeken op de verplichte leeslijsten op de middelbare. Uitzonderingen daargelaten.

Het hele gezin leest mee

De grap is dat die Donald Duck niet alleen door de kinderen, maar ook door hun gezinsleden wordt gelezen. Of wordt voorgelezen. Tel uit je winst. Maar voor veel gezinnen geldt dat zo’n abonnement buiten bereik ligt. Voor een los exemplaar ben je in de supermarkt bijna vier euro kwijt, een jaarabonnement kost ruim tweehonderd euro. De aanvangskorting niet meegerekend. Daar krijg je dan wel een strandlaken bij cadeau.

Iets vergelijkbaars geldt voor het boek dat Wout Brama langs kwam brengen. Eén voor elk kind, na een potje voetbal en de onvermijdelijke handtekeningsessie. Brama schreef het zelf, met collega-voetballer Maud Roetgering. Voetbalavonturen, maar ook verhalen over discipline en doorzettingsvermogen. Voor een aantal van de deelnemende kinderen het eerste boek in een eigen boekenkast.

Warmdraaien voor een vast programma

De Letters van FC Twente is niet voor alle kinderen uit de groepen vijf van deelnemende scholen (dit keer waren dat De Spinner en De Koning uit Pathmos en De Windroos uit de Wesselerbrink). Leerkrachten hebben die kinderen benaderd die moeite hebben met lezen. Daarmee zijn behalve de ouders en verzorgers ook de scholen direct betrokken bij het project.

Deze eerste serie van vijf was een pilot, maar beschouw het als warmdraaien voor een vast programma dat in de hele stad gaat draaien. Mogelijk ook daarbuiten. In de hoop dat over een jaar of wat veel minder Enschedeërs hoofdpijn krijgen als ze moeten lezen of schrijven. Want: jong geleerd, is oud gedaan. Zo eenvoudig kan het zijn, misschien.

De Letters van FC Twente is een project van Scoren in de Wijk, de maatschappelijke tak van FC Twente, in samenwerking met de Enschedese bibliotheek.