Rechter staat kerntransport naar Ahaus toe, stad vreest dat tijdelijke opslag 'voor eeuwig' zal blijken
De teleurstelling in Ahaus is groot. Eerder deze maand heeft de hoogste bestuursrechter van deelstaat Noordrijn-Westfalen bepaald dat 152 vaten met hoogradioactief afval van de omstreden onderzoeksreactor in Jülich (niet ver over de grens bij Kerkrade) naar de tussenopslag in Ahaus gebracht mogen worden. De zuidelijke buurgemeente van Enschede wilde dat voorkomen, omdat zij bang is dat het een precedent schept voor meer transporten in de toekomst.
Iets ten oosten van Ahaus, hemelsbreed een kleine 20 kilometer verwijderd van de Enschedese binnenstad, staat een van de zestien Duitse tussenopslagen voor kernafval. Sinds de jaren negentig liggen er 329 vaten met hoogradioactief afval - en daarnaast ook wat laag- en middelradioactief afval - te wachten op een definitieve opslag. Het gaat hier voornamelijk om gebruikte splijtstofstaven. Tijdelijk is in dit geval een rekbaar begrip: de vergunning voor de opslag van het hoogradioactieve afval loopt in 2036 af.
Opslag voor honderdduizend jaar
Het probleem is dat er vooralsnog geen Endlagerung - ofwel een eindstation - in beeld is. Voor zo'n opslaglocatie zijn de atoomautoriteiten in het hele land op zoek naar een geschikte holle ruimte enkele honderden meters onder de grond, waar de kleine 2000 vaten met Duits kernafval minstens honderdduizend jaar veilig bewaard kunnen worden.
Die zoektocht heeft een beetje vertraging opgelopen. Dat wil zeggen: waar men eerst hoopte voor 2030 uitsluitsel te kunnen geven, wordt de uiteindelijke keuze voor een ondergrondse opslag nu ergens tussen 2046 en 2068 gemaakt. En vanaf dan volgt nog de vergunningprocedure inclusief de bouw. Het zou dus zomaar kunnen dat ergens rond het jaar 2090 de eerste castorvaten met splijtstofstaven naar hun eeuwige rustplaats worden gebracht.
Ahaus wil de druk erop houden
Ondertussen heeft Duitsland alle kernreactoren afgeschakeld. En om te voorkomen dat op tal van plekken vaten met kernafval blijven staan, zijn er dus zestien tussenopslagen. In 2016 is er door het Bundesamt für die Sicherheit der nuklearen Entsorgung (BASE) een vergunning verleend om 152 castorvaten met daarin in totaal 290.000 kogelvormige brandstofelementen naar Ahaus te brengen. Deze vaten zijn afkomstig uit de voormalige kernreactor in Jülich.
Die reactor is omstreden en dat is niet alleen omdat hij voor wetenschappelijk onderzoek diende, maar uiteindelijk een technologische mislukking werd. In de tijd dat 'Jülich' in bedrijf was - van 1967 tot 1988 - waren er tientallen incidenten waarvan het gevaar naar later bleek soms flink is onderschat.
'Tussenopslag kan decennia vooruit'
De gemeenteraad van Ahaus onlangs al geïnformeerd over een mogelijke verlenging van de tussenopslag van kernafval. De eigenaar van het complex, het Bundesgesellschaft für Zwischenlagerung (BGZ), is van plan om daarvoor een vergunning aan te vragen. "De tussenopslag is robuust en de ervaringen van de laatste 30 jaar laten ons zien, dat de vaten ook de komende decennia het radioactieve materiaal veilig kunnen bewaren", aldus de bedrijfsleider in een eerdere verklaring. Politici en omwonenden zijn daarvan niet overtuigd. Op dit moment wordt nog onderzocht in hoeverre de opslag verlengd kan worden.
Tegen de vergunning voor het kernafval uit Jülich is de gemeente Ahaus naar de rechter gestapt. Burgemeester Karola Voß is bang dat het transport - nu blijkt dat er in de komende decennia geen eindbestemming is gevonden - precedenten schept en dat er in de toekomst meer transporten deze kant op komen.
"We willen er hier in Ahaus geen hoogradioactief afval meer bij hebben", aldus Voß in een verklaring. "De tussenopslag moet tijdelijk blijven en mag geen oplossing voor de lange termijn worden en daarmee in feite een eindbestemming." Door nieuwe transporten tegen te houden hoopt ze dat de landelijke atoomautoriteiten de druk blijven voelen om zo snel mogelijk een ondergronds eindstation aan te wijzen.
Rechter ziet geen problemen
In de rechtszaak zijn bezwaren aangetekend die verband houden met de risico's en gevaren van kernopslag. Maar de hoogste bestuursrechter van Noordrijn-Westfalen ging daar niet in mee. Volgens de rechter is aannemelijk gemaakt dat de opslag in Ahaus voldoende beschermd is tegen verschillende scenario's, zoals terroristische aanslagen met een vliegtuig of met drones.
Hoe? Dat blijft onder geheimhouding, om kwaadwillende geesten geen inlichtingen te verschaffen. De landelijke atoomautoriteit is blij met de uitspraak van de rechter. "Deze uitspraak bevestigt dat BASE als verantwoordelijke autoriteit intensief zorg draagt voor een veilige tussenopslag van kernafval", aldus directeur Christian Kühn van het Bundesamt für die Sicherheit der nuklearen Entsorgung.
Demonstratie tegen vrachtwagentransport
Omwonenden en belangengroepen zijn er niet gerust op. Deze zondag wordt er rond 14.00 uur een demonstratie gehouden bij de nucleaire opslaglocatie in Ahaus. Anti-kernenergie-initiatieven uit Ahaus, Jülich en andere delen van Noordrijn-Westfalen zijn daarbij aanwezig.
Dat het voorgenomen transport van de brandstofelementen per vrachtwagen gaat, baart ze extra zorgen. "Bij een ernstig transportongeval met hoogradioactief kernafval zou de rampenbestrijding compleet worden overrompeld", aldus Udo Buchholz van het Bundesverband Bürgerinitiativen Umweltschuz.
Lees verder onder de afbeelding.
Wanneer het transport van de 152 castorvaten naar Ahaus plaatsheeft is overigens nog niet bekend. De Duitse bestuursrechter heeft weliswaar bepaald dat er geen hoger beroep mogelijk is tegen de uitspraak, maar tegen die bepaling kan Ahaus nog wel een zienswijze indienen.
Bovendien zijn de verantwoordelijken voor de overdracht van het kernafval nog in afwachting van een vergunning die specifiek voor het vrachtwagentransport moet worden afgegeven. De bestreden vergunning ging over de opslag van het afval in Ahaus.
