Broedplaatsen en nachtclubs; de zoektocht van Enschede naar ruimte
‘Behoud broedplaats WARP’. Dat was de strekking van een motie waarin de Enschedese gemeenteraad B&W opriep een nieuwe plek te vinden voor het kunstenaarscollectief dat was gevestigd in het voormalige VVV-pand aan het Stationsplein. Maar WARP is bepaald niet de enige club die onderdak zoekt. En ruimte is schaars.
Enschede telt sinds jaar en dag een aantal creatieve opleidingsinstituten. Toonaangevende, ook. De AKI en het conservatorium, nu ArtEZ, zijn voorbeelden. Maar ook Saxion en UT bieden studierichtingen waarbij je zonder creativiteit nergens bent. Dat levert een aardige bak aan jonge creatievelingen op, die zich willen kunnen ontwikkelen. Die zijn alleen veelal aangewezen op tijdelijke plekken voor werkruimten en ateliers, als er al plek is.
Broedplaatsen om creatief talent vast te houden
Enschede wil talent aan zich binden. Daar hoort ook creatief talent bij. Lange tijd ritselden aankomende kunstenaars min of meer zelf onderdak. Sinds een jaar of zes is bestuurlijk en politiek aandacht voor broedplaatsen, plekken waar beginnende kunstenaars zich verder kunnen ontwikkelen. Maar aandacht is nog niet hetzelfde als faciliteren - los van de vraag tot op welke hoogte een gemeente dat zou moeten doen.
Eén ding staat vast: voer je geen beleid, dan gaat talent lopen. Daarvan lijken ook politiek en bestuur in Enschede inmiddels wel doordrongen. Het wordt iets beter, maar Enschede is lang de stad geweest waar de meeste studenten na hun opleiding ook weer snel vertrokken. Die motie ‘Behoud broedplaats WARP’ staat in het licht van de politieke en bestuurlijke vraag: hoe houden we (creatief) talent beter vast?
Hengelo, Münster misschien?
De huidige - en dreigende - huisvestingsproblemen van kunstenaarscollectieven kunnen er zomaar toe leiden dat Enschedese creatievelingen toch weer naar elders vertrekken. Gesprekken met een aantal kunstenaars die zonder plek zitten, op een plek die alleen heel tijdelijk is of die binnenkort ontruimd moet worden, versterkt dat beeld. Hengelo zou plek hebben en er graag een aantal zien komen, zo klinkt het. Münster is ook een optie…
Dakloos…
WARP - een collectief van jonge kunstenaars uit het alternatievere circuit - stond per 1 oktober jongstleden op straat. In het voormalige VVV-pand waren meer collectieven gevestigd, die eveneens naar ruimte zochten (BlackBrick, Sickhouse). Het op het voormalige Tubantia-terrein gevestigde Studio Complex - een loei van een broedplaats met grote werkplaatsen en veel, groot materiaal - staat binnenkort eveneens op straat.
Lees verder onder de afbeelding.
De creatieve sector staat bovendien niet stil. Nieuwe loten aan de rank zijn GrensFrequentie (muziek) en NiCE (nachtclub-in- spé). Allemaal op zoek naar plek.
…en de zoektocht naar oplossingen
WARP zit inmiddels in een voormalig schoolpand, via woningcorporatie Domijn, maar dat is heel tijdelijk. In beginsel tot de zomer. BlackBrick en Sickhouse zouden (met GrensFrequentie) verhuizen naar een voormalige brandweerkazerne, maar die bleek later om bouwkundige redenen niet geschikt. NiCE mikt op het ING-gebouw op de kop van de Boulevard.
BlackBrick kan terecht in de Performance Factory (voormalige Polaroid-terrein), GrensFrequentie zit in het Muziekkwartier. Beide partijen krijgen subsidie voor een inhoudelijk programma, de gemeente heeft met Domijn afspraken gemaakt over de hoogte van de huur voor BlackBrick. Beide voorzieningen zijn tijdelijk, maar wel ‘langdurig’, zo laat de gemeente weten.
Uitzicht op plek voor tien jaar
Enschede, zo blijkt uit antwoorden op vragen, is met Domijn in gesprek over een subsidie die moet leiden tot huisvesting voor een broedplaats voor de duur van tien jaar. Die subsidie is bedoeld om de huurprijs voor zo’n onderkomen te kunnen verlagen zodat ‘ie aansluit bij wat een kunstenaarscollectief voor een broedplaats kan betalen. Een vergelijkbare constructie als nu is getroffen voor BlackBrick.
De Enschedese underground
De creatieve underground in Enschede is even omvangrijk als divers. Hij bestaat uit een heel aantal collectieven en een grote achterban, die deels overlappen. Dat geldt voor zowel de kunstenaars en makers van die collectieven als die achterban. Het is bovendien geen statisch geheel - er ontstaan regelmatig nieuwe verbanden en initiatieven.
Alles bij elkaar valt het niet mee om een beetje overzicht te hebben. Of te houden. De belangrijkste exponenten van die Enschedese underground op een rij.
PlanetArt
organisator van GogBot, was koepel voor verschillende collectieven en initiatieven aan het Stationsplein
Spacebar
uitgaansgelegenheid en organisator van dance-events aan het Stationsplein
WARP
kunstenaarscollectief en community, tot november vorig haar gevestigd aan het Stationsplein, tot de zomer in een voormalige school
BlackBrick
kunstenaarscollectief, tot november vorig haar gevestigd aan het Stationsplein, recent onderdak bij de Performance Factory
Sickhouse
kunstenaarscollectief, organisator van , tot november vorig haar gevestigd aan het Stationsplein, dakloos
Tankstation
community, podiumkunsten, beeldende kunst, eten, tien jaar gevestigd in een voormalige garage aan de Deurningerstraat
Studio Complex
kunstenaarscollectief, gevestigd in een grote loods op het voormalige Tubantia-terrein, met ingang van september dakloos
GrensFrequentie
nieuw muzikantencollectief, zat een het Stationsplein, inmiddels tijdelijk ondergebracht bij het Muziekkwartier
NiCE
nachtclubinitiatief, mikt op tijdelijk gebruik van het ING-pand op de kop van de Boulevard
Daarvoor is geld beschikbaar uit het corona-potje van de gemeente, waaruit eerder al middelen zijn vrijgemaakt voor broedplaatsen. Als de constructie met Domijn rond komt, is dat potje nog niet leeg. Hoe het overgebleven geld daarna voor andere broedplaatsen wordt ingezet, is in eerste instantie aan B&W.
Hobbels
Een aantal clubs uit de Enschedese underground heeft op dit moment nog geen geschikte plek. De gemeente zegt met hen op zoek te zijn, maar eenvoudig is dat niet. Zoveel leegstaande ruimten die niet meegaan in projectontwikkeling zijn er niet en de behoeften van de zoekende partijen zijn specifiek en verschillend.
Lees verder onder de afbeelding.
Studio Complex is groot, in alle opzichten. Nachtclubinitiatief NiCE wil geen overlast voor omwonenden. WARP heeft werkruimten nodig, maar organiseert ook feesten en evenementen voor de community rondom het collectief.
Kortom: het is en wordt een hele toer om de broedplek te vinden die creatievelingen houvast en reden geeft om ook na hun studie in Enschede te blijven. In een vervolgartikel meer over de hobbels, voetangels en klemmen daarbij.
